Cała kolumna zagadek

źródło: Archiwum

Rysunek gazetowy z połowy XIX wieku, zrobiony według niderlandzkiego miedziorytu z epoki, przedstawiający transport kolumny ku Wiśle

źródło: Archiwum

Zygmunt III Waza – nocą. Jeden z symboli miasta.

źródło: Archiwum

Grawiura sprzed półtora wieku przedstawiająca plac Zygmuntowski, jak go niektórzy zwali

Na kolumnie Zygmunta znają się wszyscy, bo stoi tu od ponad 350 lat. Wiedza ta jest jednak powierzchowna, a w paru miejscach błędna

Zainteresowałem się tym z pozoru banalnym zabytkiem wtedy, gdy się okazało, że nie sposób znaleźć źródłowych informacji o pierwszym przesunięciu pomnika. Według obecnych opracowań i internetowych doniesień miało się to odbyć w latach 80. wieku XIX. Tymczasem gazety z epoki, a nawet precyzyjnie opisujący tamten remont „Przegląd Techniczny" ni słowem nie wspominają o takiej czynności. Mało tego, rzeczony „Przegląd" opisał coś takiego: „znaleziono tenże fundament w wybornym stanie i (...) na tym fundamencie położono płytę nowego pomnika". Więc przesuwano go wtedy czy nie?

Tajemnice przeszłości

Ukazujący się w roku 1860 miesięcznik „Księga Świata" opisał następującą genezę postawienia kolumny. To wcale nie miał być pomnik króla Zygmunta, tylko apoteoza jego zwycięstwa nad rokoszanami. Rzecz bowiem miała się następująco – w lipcu 1607 r. Zygmunt III Waza pokonał przeciwników politycznych w bitwie pod Guzowem. I tak się ucieszył ze zwycięstwa, że postanowił wystawić w Warszawie kolumnę mającą 72 stopy wysokości. Atmosfera w kraju po tymże zwycięstwie nie była klarowna i z pomysłu po cichu zrezygnowano, tym bardziej że wykuwana w Chęcinach kolumna pękła w połowie z powodu rozwarstwienia. Tyle wytropili dziennikarze „Księgi Świata".

Zygmunt III umarł i jego syn postanowił postawić ku pamięci ojca kolumnę przed bramą krakowską. Sięgnięto więc po...