Polka niepodległa

źródło: POLONA

Maria Konopnicka

źródło: POLONA

Narcyza Żmichowska

źródło: POLONA

Irena Krzywicka

28 listopada 1918 r. za sprawą dekretu Józefa Piłsudskiego kobiety w Polsce uzyskały prawa wyborcze. Ale w dużej mierze zawdzięczały je ówczesnym feministkom i tzw. entuzjastkom.

Osobowość Marii Konopnickiej wymyka się wszelkim schematom, nie da jej się wpasować w żadne ramy. Była wspaniałą matką, ucieleśnieniem matki Polki samotnie wychowującej gromadkę dzieci, ale kiedy tylko jej pociechy się usamodzielniły, wyjechała z Warszawy, by przez bez mała 20 lat wieść życie nomadki i podróżować po całej Europie. Chociaż można spotkać opinie, że była feministką, to po bliższym przyjrzeniu się losom pisarki wydaje się to mocno naciągane. Ryzykowne jest także uznanie jej za skandalistkę, gdyż skandaliści nie przejmują się ani krytyką, ani opinią publiczną, a tymczasem autorka „Prometeusza" bardzo dbała o swój wizerunek. Niemałe sensacje i kontrowersje wywołuje sprawa jej relacji z młodszą o 19 lat Marią Dulębianką, dobrze zapowiadającą się malarką, która zrezygnowała ze swej kariery na rzecz walki o prawa kobiet oraz opieki nad Konopnicką.

Patronka współczesnych feministek?

Owszem, obie Marie angażowały się w działania propagujące emancypację kobiet, ale trudno na tej podstawie ogłaszać je wojującymi feministkami. W marcu 1907 r. w Krakowie odbyła się akademia ku czci Elizy Orzeszkowej pod przewodnictwem Konopnickiej, w czerwcu zaś – ogólnopolski zjazd kobiet połączony z jubileuszem Orzeszkowej (40-lecie pracy): „Zjazd otworzyła Maria Konopnicka, wysłuchana  przez tłumy...