Kto i na jakiej podstawie zarządza zbiorowymi prawami autorskimi?

Zakwalifikowanie stowarzyszenia zrzeszającego twórców jako organizacji zbiorowego zarządzania zależy od uzyskania przez nią zezwolenia wydawanego przez ministra właściwego ds. kultury. Jakub Dorosz-Kruczyński

Organizacje zarządzające zbiorowymi prawami autorskimi i prawami pokrewnymi są stowarzyszeniami szczególnego typu. Funkcjonują one na podstawie przepisów szczególnych, a nie ustawy o stowarzyszeniach. Na podstawie zezwolenia, udzielanego przez ministra właściwego ds. kultury - zarządzają one takimi prawami należącymi do ich członków. Podstawą ich działania jest ustawa z 15 czerwca 2018 r. o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi (dalej ustawa).

Obligatoryjne pośrednictwo

Ustawa wdrożyła do krajowego porządku prawnego tzw. dyrektywę CRM z 26 lutego 2014 r., która wprowadza obligatoryjne pośrednictwo organizacji zrzeszających twórców i inne podmioty uprawnione w zakresie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Potrzeba wprowadzenia takiego powszechnego zastępstwa wynika z praktyki obrotu prawami na dobrach niematerialnych. Indywidualnie działający uprawnieni z takich praw nie są w stanie skutecznie ich wykonywać, np. pobierać wynagrodzenia za korzystanie z utworu, z uwagi na olbrzymią liczbę użytkowników. Przykładem takiej organizacji jest Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS) założony w 1918 roku.

Zgodnie z przepisami ustawy zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi polega m.in. na zawieraniu umów o korzystanie z takich praw lub ich przedmiotów lub...