Co będzie z tą Polską

źródło: Shutterstock

źródło: Rzeczpospolita

Marek Oramus Literackie wizje przyszłości Polski są mocno rozchwiane. Niektórym pisarzom śni się ojczyzna w pełni chwały, innym jej upadek i pożarcie przez sąsiadów. To, co może się zdarzyć, mieści się gdzieś między tymi skrajnościami.

W polskiej fantastyce naukowej bardzo długo nie wypadało zajmować się przyszłym losem ojczyzny. Raz – bo ograniczenia cenzury nie pozwalały rozwinąć skrzydeł. Dwa – bo obowiązujący model tej literatury preferował kwestie techniki, wielkich wynalazków i odkryć naukowych, które odmienią oblicze cywilizacji. Ale najważniejszym powodem było chyba to, że pisarze fantaści podzielali przekonanie ogółu, iż komunizm, zanim upadnie, będzie gnił jeszcze ze 200 lat, a my razem z nim. Wszystko zmieniło się więc po 1989 r.

W ramach niepisanej umowy między autorami do rzadkości należało opiewanie Polski kosmicznej, astronauci mieli wyłącznie anglosaskie albo rosyjskie nazwiska. Użycie polskich, jeśli już się zdarzało, powodowało niezamierzone efekty komiczne. Jak mógł mieć przyszłość w kosmosie kraj, który nie miał jej na Ziemi?

Jeśli upadkiem Związku Sowieckiego zostali zaskoczeni politycy, politolodzy, specjalnie ćwiczeni w zagadnieniu sowietolodzy, otrzaskani w snuciu prognoz futurolodzy – to czego wymagać od poczciwych fantastów? A jednak od razu do eksploatacji otwierających się pól tematycznych rzuciła się zgraja autorów, zwłaszcza młodych, którzy nie czuli dawnych ograniczeń. Rychło okazało się, że sam entuzjazm tu nie wystarczy i obok utworów ciekawych i wartościowych ukazały się istne horrenda. Nim jednak do tego doszło, należało się uporać z demonami...