Przywracanie imion

źródło: Muzeum Orsay

Charles Cordier „La Capresse des Colonies” („Murzynka z kolonii”), 1861 r.

źródło: Muzeum Orsay

Jean-Léon Gérôme „Le bain turc” („Turecka łaźnia”), 1870 r.

źródło: Muzeum Orsay

Édouard Manet „Olympia” („Olimpia”), 1863 r.

„Czarny model. Od Géricaulta do Matisse'a" to jedna z najbardziej intrygujących wystaw w ostatnich latach. 
I najważniejszych, jakie zorganizowano w nowym stuleciu.

Ekspozycję poświęcono obecności w sztuce XIX i pierwszej połowy XX wieku tych, którzy mieli inny – czarny – kolor skóry. Chociaż dotyczy przeszłości, wpisuje się w aktualne spory polityczne dotyczące emancypacji grup przez stulecia marginalizowanych, ale też tożsamości, pamięci historycznej oraz z pytaniem o odpowiedzialność za czyny naszych przodków.

„Powiedziałem arcydzieło i nie cofam tego określenia. Twierdzę, że to płótno jest rzeczywiście ciałem i krwią artysty [...]. Pozostanie ono jako najbardziej charakterystyczne dzieło jego talentu" – pisał Émile Zola o „Olimpii" Éduarda Maneta. Wystawienie tego obrazu na Salonie Paryskim w 1865 r. wywołało wielki skandal. Dziś zaś jest on jednym z najsłynniejszych w dziejach sztuki. „Olimpia" stała się także osią, wokół której stworzono wystawę „Czarny model" („Le modèle noir").

Manet ukazał „współczesną dziewczynę uliczną", podkreślał Zola. Bezwstydnie leży naga, czarnoskóra służąca podaje zaś bukiet kwiatów. To nie antyczna bogini, lecz zwykła paryska kokota. Do postaci „Olimpii" pozowała Victorine Meurent, ulubiona modelka Maneta, ale także malarka, która regularnie wystawiała na Salonie. A kim była służąca? Historia sztuki mówi o niej bardzo mało, znacznie więcej napisano o obecnym na obrazie czarnym kocie – podkreśla Denise Murrell,...