Gdy rozsądek otacza mgła

autor zdjęcia: Mariusz Szyperko

źródło: PAP

Defilada z okazji 1000-lecia państwa polskiego, Warszawa, 1966 rok

Polacy mają trudności w analizie realiów. Koncentrują się na tym, jak być powinno, ulegając często pobożnym życzeniom. Nie oddzielają myśli od czynu, co stawało się źródłem wielu tragedii widocznych w naszej historii.

Romantyzm będzie wiodącym motywem w polskiej kulturze w 2022 r. – posłowie zdecydowali niemal jednomyślnie w specjalnej listopadowej uchwale. Przeszli bez dyskusji nad rozpaczą językoznawcy – jak to ujął kiedyś Władysław Tatarkiewicz – czyli nad olbrzymią wielością znaczeń kojarzonych z tym okresem. Rzecz w tym, że nie jest on tylko kierunkiem w literaturze i sztuce, lecz w dużej mierze ideologią i specyficznym poglądem na świat. Stąd bezpieczniej byłoby, gdyby posłowie przegłosowali „tylko" rok romantycznej poezji (200. rocznica wydania mickiewiczowskich „Ballad i romansów"), a nie całego romantyzmu.

Nie wydaje się przypadkowa także zadziwiająca jedność w parlamencie (wyłamał się zaledwie jeden poseł). Romantyzm rzeczywiście łączy. Odruchy stąd pochodzące stały się drugą naturą znacznej części społeczeństwa. Nie powinny nas mylić spory o tzw. politykę ciepłej wody w kranie jako przykład antyromantyzmu czy spory o „żołnierzy wyklętych", przekop Mierzei, centralny port lotniczy jako przykłady skłonności romantycznych.

Romantyzm „na wskroś przeszedł duszę polską, przeniknął we wszystkie jej zakątki, zmienił i przerodził jej wrażliwość..." – pisał Marian Massonius (1862–1945), filozof i komentator. To jakby filtr, przez który większość z nas odbiera treści kultury i polityki. Sprawia, że w określony sposób odbieramy rzeczywistość i prowadzimy spory. Oznacza – jak pisał socjolog...