Porażki liberalnego ucznia

autor zdjęcia: WANDERINGTRAD

źródło: Rzeczpospolita

Najnowsza powieść Juliana Barnesa jest jak antychrześcijański pamflet zbudowany na naiwnej, powierzchownej krytyce. Niektóre zabiegi autora bardziej przypominają techniki manipulacji niż rzetelne poszukiwanie wiedzy o świecie.

Nie jest tajemnicą, jakie poglądy polityczne i estetyczne ma Julian Barnes (pisarz na zdjęciu). W epilogu do książki z 2020 r. – „Mężczyzna w czerwonym płaszczu” – wprost pisał o swoim negatywnym stosunku do brexitu. Krytykował „oszukańcze, masochistyczne wyjście z Unii Europejskiej” i nie szczędził gorzkich słów Brytyjczykom, których oskarżał o szczycenie się swoim odizolowaniem oraz brakiem zainteresowania „innością”. Nie kryje też snobistycznego zafascynowania arystokratyczną kulturą francuską, malarstwem czy muzyką klasyczną.

Praktykowanie sztuk wyzwolonych

Z każdą nową pozycją Barnes coraz jawniej ukazuje swoje przekonania polityczne – i chyba nigdzie indziej nie dał im tak głośnego wyrazu, jak w swojej najnowszej książce „Elizabeth Finch”. Niestety, naiwno-polityczny wydźwięk książki przesłania uniwersalne i subtelne rozważania o naturze ludzkiej.

Na początku wydawać by się mogło, że jest to książka typowa dla Barnesa, również z powodów formalnych – miesza się tu esej z powieścią i biografią, a całość jest podzielona na trzy części. Jednak mimo formalnych podobieństw Barnes pisał już lepsze książki. Mamy tu powrót do jego ulubionych pytań o człowieka: na ile znamy bliską nam osobę? Czy rzeczywiście poznanie szczegółów życiowych przybliża nam kogoś, czy raczej te niespójne fragmenty uniemożliwiają jej zrozumienie? Jak możemy nie redukować osoby do paru...