Nieprzyjemności pracy

autor zdjęcia: Creative Lab/Shutterstock

źródło: Rzeczpospolita

Jesteśmy świadkami kryzysu pracy najemnej. Przekonanie, że jest z nią coś nie tak, staje się powszechne.

Z wielkim zainteresowaniem przeczytałem książkę Wiesławca Deluxe’a (pseudonim) pt. „Każda praca hańbi. Pozdrowienia z późnego kapitalizmu” (Znak, 2022). Autor opisał swoje zatrudnienie w różnych przedsiębiorstwach, w tym w dwóch korporacjach. Mimo elementów zabawnych, smutna to lektura. Wyłania się z niej obraz pracy pełnej wyzysku, nieracjonalności, opresji, stresu i braku sensu. Jego uwagi i obserwacje są bardzo ciekawe również od strony teoretycznej, co nie jest przypadkiem, wszak autor jest bardzo dobrze wykształconym socjologiem. Dlatego też trafnie wskazuje na tropy wyjaśniające fatalną kondycję pracy w późnym kapitalizmie.

***

Jjednak zanim do tej sprawy przejdę, uwaga ogólna. Poprzedni system – tzw. realnego socjalizmu – oskarżano słusznie o nieracjonalność w wielu sferach działania, z ekonomiczną na czele. Oskarżano go też trafnie o marnotrawstwo zasobów materialnych i ludzkich. Wprowadzaniu systemu nowego towarzyszyła nadzieja, a nawet pewność, że będzie racjonalny w sensie optymalnego wykorzystywania środków będących do dyspozycji, czy to materialnych, czy osobowych. Okazało się jednak, że oczekiwania te były naiwne. Książka Deluxe’a, jak i wiele innych opracowań (przypomnijmy np. słynną książkę Davida Graebera „Praca bez sensu”) pokazują, że kapitalizm dzisiejszy potrafi być nieomal tak samo nieracjonalny jak niegdysiejszy realny...