Pogrzeby ostatniej szansy

autor zdjęcia: Jerzy Ocho?ski

źródło: Rzeczpospolita

PAP/Jerzy Ochski

Rok 1988, wiatr zmian zaczyna hulać po Europie Wschodniej, komunizm chyli się ku upadkowi. Rządzący w Polsce i na Węgrzech próbują przeciwdziałać erozji systemu. Mają im w tym pomóc szczątki.

Wraz z objęciem sterów w ZSRR przez Michaiła Gorbaczowa nastąpiła tzw. pieristrojka, której ważnym elementem stała się glasnost – polityka jawności. Jak się okazało, nie miała ona jedynie charakteru wewnętrznego, ale odnosiła się również do relacji z innymi państwami socjalistycznymi. Jesienią 1986 r. podczas obrad Sekretariatu KC PZPR pojawił się temat „białych plam” w stosunkach polsko-radzieckich. Wojciech Jaruzelski wyszedł z inicjatywą, by „pomyśleć o śmiałych, szokujących przedsięwzięciach, niemieszczących się w dotychczasowych ramach”.

Kwestia pojawiła się ponownie parę miesięcy później, w trakcie spotkania I sekretarza PZPR z przywódcą ZSRR, podczas którego podkreślono potrzebę „odbarwienia ciemnych kart historii”.

21 kwietnia 1987 r. podpisano Deklarację o polsko-radzieckiej współpracy w dziedzinie ideologii, nauki i kultury oraz Program rozwoju współpracy ideologicznej pomiędzy PZPR i KPZR do roku 1990 w dziedzinie kultury i sztuki. Władze ZSRR wyraziły zgodę na sprowadzenie ze swoich terytoriów do Polski szczątków króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Aleksandra Fredry i Stanisława Ignacego Witkiewicza. Jako pierwszy – niemal równo rok później – do ojczyzny powrócił ten ostatni.

Logistyka ekshumacji

Pomysł sprowadzenia do Polski szczątków autora „Nienasycenia” pojawił się już w 1946 r.,...