Jak naprawić relacje państwa z jego spółkami

autor zdjęcia: mat. pras.

źródło: Rzeczpospolita

Celem powinna być profesjonalizacja nadzoru właścicielskiego państwa, a w konsekwencji efektywniejsze działanie i odpartyjnienie spółek przez nie kontrolowanych.

Określeniem „spółki kontrolowane przez państwo” (SKpP) obejmuję różnego rodzaju podmioty gospodarcze znajdujące się w domenie czy władztwie państwa, nad którymi Skarb Państwa sprawuje faktyczną kontrolę korporacyjną. Oznacza ona w uproszczeniu, że państwowy właściciel, niezależnie od istnienia akcjonariuszy prywatnych, ma zasadniczy wpływ na trzy kluczowe obszary działania spółki: wybór jej organów, podział zysku, kreślenie strategii rozwojowej. W badaniach i analizach naukowych, a także np. w raportach OECD, przyjmowane jest wyodrębnianie przedsiębiorstw państwowych bazujące właśnie na faktycznej kontroli państwa, a nie na formalnym udziale własnościowym.

Renta polityczna

Udział SKpP w grupie największych i najważniejszych przedsiębiorstw jest w Polsce najwyższy spośród wysoko rozwiniętych krajów świata (wyprzedzamy pod tym względem Norwegię i Włochy). Nie ulega wątpliwości, że spółki kontrolowane przez państwo odgrywają w gospodarce polskiej bardzo ważną rolę.

Polityka właścicielska państwa i nadzór właścicielski od początku transformacji w Polsce były dalekie od ideału (którym w powszechnej opinii jest system norweski). SKpP wszędzie na świecie są podmiotami generującymi rentę polityczną, choć w różnym zakresie. W Polsce w ostatnich latach nastąpiła tu „twórcza” zmiana: obok tradycyjnej renty partykularnej,...