Bogaci Żydzi do wymiany

autor zdjęcia: Adrian DENNIS/AFP

źródło: Rzeczpospolita

Żydzi korzystający z podrobionych dokumentów kurczowo trzymali się nadziei, że szczęście nadal będzie im dopisywało, a ich papiery zostaną uznane za prawdziwe. Hotel Polski przy ul. Długiej 29 w Warszawie, w którym Żydzi przeznaczeni do wymiany czekali na wywózkę do obozu, został prawie całkowicie zburzony w czasie wojny. Częściowo ocalała ściana frontowa. Na zdjęciu: budynek dawnego Hotelu Polskiego

źródło: Rzeczpospolita

Powodzenie planu wymiany swoich obywateli, których wojna zastała za granicą, na obywateli krajów, z którymi Niemcy nie były w stanie wojny, miały dla nazistów ogromne znaczenie. To liczyło się bardziej niż autentyczność bądź nieautentyczność dokumentów.

13 października 1943 roku przed południem Aleksander Ładoś [chargé d’affaires Poselstwa RP w Bernie – red.] przybył do gmachu Bundeshaus w centrum Berna na rozmowę z Marcelem Piletem-Golazem, szwajcarskim ministrem spraw zagranicznych. Być może to właśnie Pilet-Golaz bardziej niż ktokolwiek inny przyczynił się do tego, że Szwajcaria przez całą wojnę pozostała neutralna, ponieważ zręcznie lawirował między żądaniami sąsiednich państw totalitarnych a obietnicami zachodnich aliantów. Przez niektórych wychwalany jako przebiegły pragmatyk, wśród innych miał opinię ugodowca, a nawet sympatyka nazistów. W istocie Pilet-Golaz – ze swoją grzywką przylizaną na bok i swoim groteskowym wąsikiem w szczotkę – przypominał z wyglądu taniego naśladowcę dyktatora zza północnej granicy Szwajcarii.

Ładoś został wezwany w ramach szwajcarskiego dochodzenia w sprawie nielegalnego prokurowania paszportów krajów Ameryki Łacińskiej przez personel polskiej placówki dyplomatycznej. Przesłuchania Rudolfa Hügliego [konsula honorowego Paragwaju w Bernie – red.], Chaima Eissa [kupca, działacza Agudat Israel, ultraortodoksyjnej organizacji żydowskiej – red.], Juliusza Kühla [attaché Poselstwa RP – red.] oraz innych, przeprowadzone wcześniej w owym roku, ujawniły skalę operacji paszportowej, kiedy jednak w maju sprawa trafiła do sądu, zarzuty przeciwko Hügliemu oddalono – w ocenie...