Żołnierz pyta mnie, jaki sens dalszej walki

autor zdjęcia: piemags/ww2archive/Alamy/be&w

źródło: Rzeczpospolita

Po bitwie pod Monte Cassino Brytyjczycy docenili bohaterstwo polskich żołnierzy, a ich dowódcę uhonorowali wysokim odznaczeniem. Na zdjęciu: gen. Władysław Anders z żołnierzami 2. Korpusu, 24 maja 1944 r. w miejscowości Cervaro niedaleko Cassino

źródło: Rzeczpospolita

Gorycz, poczucie zdrady i plany złożenia broni – tak zareagowali walczący we Włoszech polscy żołnierze na wieść o tym, że Polska straci Kresy Wschodnie, a jej władze będą tworzone pod dyktando Stalina. Mija 80 lat od zawarcia w Jałcie układu między USA, Wielką Brytanią i ZSRS.

Dzień 12 lutego 1945 r. gen. Władysław Anders spędził we Florencji. Uczestniczył w odprawie wyższych dowódców alianckich z szefem sztabu armii Stanów Zjednoczonych gen. George’em Marshallem, który wracając z Jałty, gdzie wchodził w skład świty prezydenta Franklina D. Roosevelta, pojawił się w Toskanii, aby przedstawić aktualną sytuację na wszystkich teatrach wojny oraz militarne aspekty postanowień przyjętych na Krymie. W prywatnej rozmowie Anders bezskutecznie próbował dopytywać go o ustalenia w sprawach polskich. Marshall zasłaniał się niewiedzą, przekonując, że w Jałcie zajmował się zagadnieniami ściśle wojskowymi, odsyłał do spodziewanego niebawem oficjalnego komunikatu. Dowódca 2. Korpusu miał złe przeczucia. Potęgowały je składane w najlepszej wierze gratulacje amerykańskich generałów z powodu „oswobodzenia” Polski przez Armię Czerwoną.

Komunikat przedstawiający efekty krymskich rozmów przywódców Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i ZSRS ogłoszono tego samego dnia późnym wieczorem. Fragment dotyczący Polski stanowił, że jej wschodnia granica będzie przebiegać zgodnie z linią Curzona, co oznaczało inkorporację do Związku Sowieckiego połowy przedwojennego obszaru kraju, z Wilnem i Lwowem. Jednocześnie obietnice rekompensat na zachodzie i północy kosztem pokonanych Niemiec pozostawały bardzo mgliste, a ich realizacja – odłożona na...