Czy czas może odwrócić kierunek?

Jeśli ciemna energia istnieje, to na tym etapie ewolucji wszechświata prawdopodobnie stanowi około 70 proc. jego masy. Jeśli dodamy do tego masę ciemnej materii, to wyjdzie nam, że tak naprawdę nie rozumiemy 95 proc. masy wszechświata.

Wszystkie zbiorowości ludzkie z pewnością zadawały sobie pytanie o koniec wszystkiego. Istnieją dwie podstawowe możliwości: albo wszechświat jest wieczny i nie ma końca, albo jest skończony czasowo i ma koniec. Wiele indyjskich systemów religijnych i filozoficznych wyobraża sobie wszechświat bez początku i bez końca. Podobnie było z nowożytną kosmologią naukową od czasów Newtona do połowy XX wieku. Jednak inne tradycje, w tym religie Abrahamowe – judaizm, chrześcijaństwo i islam – przedstawiają wszechświat jako stworzony przez Boga, mający zarówno początek, jak i koniec. Od lat sześćdziesiątych XX wieku większość kosmologów uznaje paradygmat wielkiego wybuchu, zgodnie z którym wszechświat miał początek, a potem nastąpiła długa historia ewolucji, która będzie miała swój ostateczny kres. Nazwa „wielki wybuch” to lekceważący przydomek nadany przez astronoma Freda Hoyle’a paradygmatowi, który uważał za absurdalny, i nadal wyznawał koncepcję wszechświata bez początku i końca, „wszechświata stanu stacjonarnego”. Jednak większość kosmologów obecnie datuje początek wszechświata na około 13,8 miliarda lat temu i wielu z nich spekuluje, kiedy i jak nastąpi jego kres.

Jeśli uważacie, że czas może się skończyć, to myślicie w kategoriach eschatologii, jak to nazywają teolodzy – może to być apokaliptyczne grand finale, ale też powolne zanikanie. „Eschatologia jest nauką o ostatecznym...