Czy obrazy milczą

autor zdjęcia: Adam Gut

źródło: Rzeczpospolita

Wystawa w Fundacji Stefana Gierowskiego. Na ścianie w centralnej części tryptyk Wojciecha Bąkowskiego „Start of Lamps”, obok na karteczkach do zerwania słowa Zuzanny Bartoszek

Kurator wystawy w Fundacji Gierowskiego zaprosił zarówno artystki i artystów różnych generacji, jak i poetki oraz poetów – ich teksty można zrywać z bloków kartek wiszących obok prac, którymi się inspirowali.„Obie te sztuki przedstawiają rzeczy nieobecne jako obecne, pozór jako rzeczywistość, obie łudzą, lecz łudzące działanie obu podoba się ludziom”

(G.E. Lessing, „Laokoon albo o granicach malarstwa i poezji”)

Co „mówi” sztuka? A co możemy zobaczyć za pośrednictwem poezji? Czy obrazy istotnie milczą – może raczej rzadko próbujemy je usłyszeć? Słowo i obraz są dla siebie nawzajem inspiracją, uzupełniają się, przenikają, opisują lub przeczuwają stany rzeczywistości. Dać przemówić malarstwu, a za pomocą słów oddać wyobrażenie o tym, co wizualne – stanowi dla wielu artystów wyzwanie, ale i tęsknotę za nadawaniem głosu temu, co nieme, albo widzialności temu, co niewidoczne, wypełnione jedynie teoretycznym dźwiękiem.

Inną, trudną do przezwyciężenia, różnicę między literaturą a sztuką stanowią kategorie przestrzeni i czasu. Obrazy widziane są w przestrzeni, a słowa czytane w czasie.

Przede wszystkim jednak odbiorcy oraz krytycy sztuki posługują się słowami, którymi próbują objaśnić to, co widzą. Przekładanie sztuk wizualnych na słowa ma długą historię – począwszy od pierwszych wizerunków naskalnych wykonanych ludzką ręką, znaczących postać i zarazem dźwięk nazwy: człowiek lub zwierzę.

W tej samej opowieści

Malownicza ilustracja dzieła sztuki pojawiła się w literaturze bardzo wcześnie – opis fantastycznej tarczy Achillesa, ozdobionej scenami ukazującymi rytm życia i wierzeń z czasów wojownika, zawarty w „Iliadzie” Homera, uważany jest za pierwszą ekfrazę – czyli dokładny opis...