Pięć dekad trudnej historii kina

autor zdjęcia: materiały prasowe

źródło: Rzeczpospolita

Nagrodzony dwa lata temu Złotymi Lwami „Kos” Pawła Maślony pokazał, jaką wartość może mieć nowoczesne, mądre i wolne od schematów kino historyczne

Tegoroczny festiwal polskich filmów w Gdyni jest wyjątkowy, bo jubileuszowy, pięćdziesiąty, o czym mówiono podczas jego trwania. To kawał historii, ale i pół wieku naszych losów, gdyż sztuka filmowa, jak żadna inna, zanurzona jest w tym, co dzieje się wokół.

Tak jak nad całym krajem, nad festiwalem przetoczyły się rozmaite burze. Mocno odciskały na nim piętno „polskie miesiące”. W latach PRL-u kino przeżywało okresy rozkwitu, gdy zdarzała się chwila politycznej odwilży albo więdło duszone przykręcaniem śruby. Cieszyło się wybuchem wolności 1980 roku, na chwilę zamarło w czasie stanu wojennego. Z trudem przeszło przez okres transformacji i urynkowienia. Od 2005 roku, od momentu uchwalenia nowej ustawy o kinematografii i powstania Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, pisze swoją nową historię. Jak się okazało – też niełatwą..

„Gdynia” nie jest najstarszym polskim festiwalem filmowym. Od 1961 roku odbywał się Krakowski Festiwal Filmów Krótkometrażowych, od 1969 — przegląd w Łagowie. Ale filmowcy marzyli o imprezie, która stałaby się miejscem spotkań i forum dla dyskusji. W czasach komunizmu taka decyzja musiała mieć akceptację najwyższych władz, a politycy kina się bali. Krążyła anegdota, że Gomułka oglądając „Nóż w wodzie” Polańskiego ze złości rzucił w ekran popielniczką i oficjalnie krytykował reżysera za „pesymizm i sięganie do zachodnich wzorców”. Nie lubił szkoły polskiej, bał się siły artystów.

Dopiero po przełomie roku 1970 roku, w okresie gierkowskiej odwilży, udało się przekonać partyjne władze, by zorganizować narodowy festiwal filmowy. Inicjatywę poparł ówczesny sekretarz Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku...