Dolnośląski sezam skrywa jeszcze wiele tajemnic

autor zdjęcia: archiwum prywatne

źródło: Rzeczpospolita

Złoty pociąg jest mitycznym symbolem poszukiwań różnych tajemnic wojennych, ale skrytki z prywatnymi mniej lub bardziej cennymi depozytami lub dziełami sztuki w dalszym ciągu można odkryć na Dolnym Śląsku. Sam mam na ich temat wiarygodne informacje.Rozmowa z dr. J. Robertem Kudelskim, badaczem historii utraconych dzieł sztuki

Czy w czasie II wojny światowej Dolny Śląsk stał się swoistym sezamem, jak z „Baśni tysiąca i jednej nocy”?

Można tak powiedzieć. Ze względu na swoją lokalizację i sytuację geopolityczną, już na początku wojny ten region III Rzeszy został uznany przez służby konserwatorskie i Ministerstwo Nauki, Wychowania i Oświaty Rzeszy za bezpieczny dla operacji zabezpieczenia zbiorów kulturalnych. W pierwszej fazie wojny stał się takim sezamem dla zbiorów publicznych i prywatnych pochodzących głównie z Berlina, które trzeba było ewakuować, aby chronić je przed bombardowaniami.

Ile zabytków zostało w ramach tych operacji zgromadzonych na Dolnym Śląsku?

Nikt tego nie oszacował, bo nie wiadomo, jak to obliczyć. Czy brać pod uwagę każdy obiekt, czy zespół, jak traktować zbiory archeologiczne czy numizmatyczne? Moim zdaniem przemieszczenie na Dolny Śląsk w czasie wojny mogło dotyczyć nawet setek tysięcy obiektów należących do publicznych instytucji kultury oraz prywatnych kolekcjonerów.

Jakie to były skarby?

Bardzo różnie. Z zachowanej dokumentacji różnych instytucji odpowiedzialnych za sprawy kultury III Rzeszy, które zdecydowały się przenieść swoje zbiory na teren Dolnego Śląska, wynika, że były to m.in. bogate kolekcje obrazów, grafik, mebli, rzeźb, zbiory archeologiczne i...