Zdrajcy z Wilna

źródło: PAP

Stefan Jędrychowski jako minister żeglugi i handlu podpisuje umowę z Bułgarią, 1946 r. (fot. Jerzy Baranowski)

źródło: Forum

Jerzy Putrament przemawia podczas uroczystości na cześć Wandy Wasilewskiej w 1965 r. (fot. Romuald Broniarek)

Poeci stawiający pierwsze kroki w środowisku „Żagarów" mieli być chlubą polskiej kultury. Prawie wszyscy poszli w ślady targowiczan

W pobazyliańskim klasztorze, w sali sąsiadującej ze słynną Celą Konrada, odbył się 28 stycznia 1931 roku– jak w każdą środę – wieczór literacki. Tym razem swoje utwory czytało czterech młodych poetów: Teodor Bujnicki, Jerzy Zagórski, Kazimierz Hałaburda i Czesław Miłosz. Słowo wstępne wygłosił ich kolega Stefan Jędrychowski. Wśród widzów był recenzent „Słowa", najlepszej wileńskiej gazety, której szef wkrótce złożył utalentowanym studentom propozycję nie do odrzucenia. Mieli stworzyć comiesięczny dodatek kulturalny.

Tak narodziły się „Żagary", pismo, które dało nazwę grupie zbuntowanych wierszokletów z Uniwersytetu Stefana Batorego. Najkrócej zabawił w tym towarzystwie Hałaburda, lider uczelnianych wszechpolaków i zawołany bokser. Został usunięty z pisma za udział w antysemickich rozróbach. Na jego miejsce przyszedł Jerzy Putrament, który właśnie antysemitą być przestał. Antoni Gołubiew, przyszły powieściopisarz, odszedł sam. Drażnił go radykalizm kolegów.

Żagaryści nie uznawali bowiem kompromisów. Atakowali skamandrytów za bezideowość i schlebianie pensjonarskim gustom. Wykpiwali konkurencję spod znaku krakowskiej awangardy. Jędrychowski pisał o „zbrodniach przymiotnika". 20-letni Miłosz chłostał „mętne frazesy liberalne i humanitarne". Największy oddźwięk miały jednak...