Tłumacz jak Indiana Jones

źródło: Rzeczpospolita

Dzięki Programowi Translatorskiemu©POLAND Instytutu Książki w ostatnich dziesięciu latach ukazało się prawie 1400 książek przetłumaczonych na 45 języków w 51 krajach. Do najczęściej tłumaczonych autorów należą: Czesław Miłosz, Olga Tokarczuk, Andrzej Stasiuk, Ryszard Kapuściński, Witold Gombrowicz, Andrzej Sapkowski, Zbigniew Herbert, Marek Krajewski, Tadeusz Różewicz, Wisława Szymborska. Na tegoroczny 3. Światowy Kongres Literatury Polskiej, organizowany przez Instytut Książki, przyjechało do Krakowa 250 tłumaczy reprezentujących 41 języków świata.

Przekładami polskich dzieł zajmują się fascynaci, a książki docierają na wszystkie kontynenty.

O potyczkach z językiem polskim potrafią opowiadać bez końca. – Bo jak przetłumaczyć mnóstwo językowych innowacji Gombrowicza w „Kosmosie”, np. „oślizgłość uboczną”, na szwedzki – pyta Stefan Ingvarsson, który porwał się na ten bardzo trudny przekład. Twierdzi, że język szwedzki nie był przygotowany na Gombrowicza, więc trzeba go było do niego nagiąć. W rezultacie pracował nad „Kosmosem” przez 5 lat. – Ale potem wszystko już było łatwe! – śmieje się.

Tytuł książki Wojciecha Kuczoka „Widmokrąg” to też neologizm, który dla tłumacza jest łamigłówką. – Pół roku szukałem holenderskiego odpowiednika – opowiada Karol Lesman, tegoroczny laureat nagrody Instytutu Książki Transatlantyk (ma w dorobku ponad 50 książek). – Długo myślałem, jakiego użyć słowa, by uzyskać podobny efekt. – W końcu znalazłem: „Schimmering”, choć kojarzy się raczej ze zmierzchem niż z widnokręgiem.

Szukanie słów

Renate Schmidgall, znakomita tłumaczka polskiej literatury na niemiecki, z satysfakcją wspomina, że wymyśliła nowe słowo na opisanie kłopotliwej sytuacji, w jakiej znalazł się Adam – homoseksualista, bohater „Senności” Kuczoka, gdy musiał ukryć przed rodzicami swego przyjaciela. – Stworzyłam neologizm „schwulitäten” z...