Wstrzymać Hitlera przez rok

autor zdjęcia: Marian Zubrzycki

źródło: Fotorzepa

Leszek Moczulski

źródło: AFP

Chamberlain i Hitler. Pogaduszki w Berchtesgaden, wrzesień 1938 r.

Brytyjczycy znacznie bardziej niż o Polskę niepokoili się o Belgię, a przede wszystkim o Holandię, która zasłaniała Londyn przed Luftwaffe – mówi Leszek Moczulski, historyk.

Mówiąc o polityce zagranicznej Polski w przededniu wojny, nie da się uciec od postaci Neville'a Chamberlaina. Na ile jego mit jako polityka nieudolnego wytrzymuje konfrontację z rzeczywistością?

Chamberlain był człowiekiem, który wyglądał na safandułę. Jest takie zdjęcie, które przedstawia pięć osób wracających z polowania. Wśród czterech silnych, postawnych mężczyzn widzimy pośrodku nieszczęśnika z opadającą fuzją, uśmiechającego się nieśmiało. I to jest właśnie Chamberlain. Drugi jego wizerunek – pan nierozstający się z parasolem, nawet wtedy, kiedy jedzie negocjować z Hitlerem. Sam Churchill w swojej książce o drugiej wojnie światowej pisze o Chamberlainie, że jego marzeniem było utrzymanie pokoju i o ten pokój walczył. Ale podkreśla jednocześnie: był to typowy przykład twardego brytyjskiego pioniera z lat budowy Imperium Brytyjskiego. Tacy ludzie budowali Imperium!

W 1937 roku zostaje premierem.

Chamberlain przygotowywał się do premierostwa w zakresie polityki zagranicznej co najmniej dwa lata. Kiedy został premierem i uzyskał wgląd w sprawy, którymi się wcześniej nie zajmował, zauważył, że Wielka Brytania jest całkowicie rozbrojona. Marynarka wojenna, która była wprawdzie duża i w najlepszym stanie, choć wymagała modernizacji i remontów, nie mogła podjąć obrony linii komunikacyjnych w wypadku wojny światowej. W...