Dyplomatyczna wojna o ojczyznę

autor zdjęcia: Robert Gardziński

źródło: Fotorzepa

O polskiej drodze do niepodległości dyskutowali w Belwederze (od lewej) prof. Włodzimierz Suleja, prof. Małgorzata Gmurczyk-Wrońska, prof. Marek Kornat, prof. Tomasz Schramm, prof. Andrzej Chwalba oraz prof. Jan Żaryn

Debata historyków zaproszonych przez Kancelarię Prezydenta RP i IPN

Gra o niepodległość odbywała się podczas I wojny światowej na wielu fortepianach. Niezależnie od ideologicznych różnic między poszczególnymi politykami ułożyła się ona jednak w jedną melodię.

Kiedy w 1914 roku rozpoczęła się Wielka Wojna, niewiele wskazywało na to, że może się ona zakończyć uzyskaniem przez Polskę niepodległości. Jednak konflikt, który w pamięci zachodniej Europy zapisał się jako ciąg beznadziejnej rzezi, doprowadził do wskrzeszenia polskiego państwa. Jak do tego doszło?

Prof. Tomasz Schramm: Nowe możliwości

Przed wybuchem I wojny światowej sprawa polska nie istniała. „W 1914 roku nikt Polski nie chciał" – powiedział zgodnie z prawdą Michał Sokolnicki. Polska nikomu nie była potrzebna. Tak więc sytuacja przed wybuchem wojny była beznadziejna. Wiązał się z tym również czas depresji po powstaniu styczniowym, kiedy nasze nadzieje się rozwiały.

Spektakularnym przykładem podjęcia gry o Polskę była podróż Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego do Japonii podczas wojny polsko-rosyjskiej. Mimo że obaj wychodzili ze zgoła odmiennych założeń, próbowali wybadać, czy – w związku z wojną – można zagrać polską kartą. Akcja Piłsudskiego nie przyniosła żadnego rezultatu; nie był on w stanie dostatecznie zainteresować japońskich interlokutorów. Dmowski nie musiał się wysilać, by pokrzyżować plany...