Rewolucyjna niepodległość

źródło: NAC

Roman Dmowski był jednym z architeków II Rzeczypospolitej

Zaledwie kilka dni po przewrocie w Piotrogrodzie Roman Dmowski spotkał się z brytyjskim ministrem spraw zagranicznych lordem Arthurem Balfourem. Tłumaczył, że Rosja pogrąża się w chaosie i państwa zachodnie muszą znaleźć nowe punkty oparcia dla swych interesów w naszej części Europy. Przekonywał, że silna, duża Polska mogłaby stać się fundamentem przyszłego porządku europejskiego.

Polacy! Dawny rząd polityczny Rosji, źródło waszej niewoli, a naszej niezgody, jest na zawsze zburzony. Wyzwolona Rosja reprezentowana przez Rząd Tymczasowy śpieszy się złożyć wam braterskie pozdrowienia, wzywa was do nowego życia i wolności. I dla was wybiła godzina wielkiego rozstrzygnięcia. Wolna Rosja wzywa was do swych szeregów do walki o wolność narodu. Naród rosyjski, który zrzucił jarzmo, przyznaje braterskiemu narodowi polskiemu pełne prawo stanowienia o swym losie z własnej woli".

Prawie dokładnie sto lat temu, 29 marca 1917 r. rewolucyjny Rząd Tymczasowy wydał odezwę do Polaków, w której za gwarancję pokoju w odnowionej Europie uznał niepodległość państwa polskiego, złożonego z „ziem o większości polskiej". Przy tym oskarżał obalony carski reżim o stosowanie względem Polaków przez lata polityki przesiąkniętej cynizmem i obłudą. Obalenie caratu otworzyło nowe perspektywy przed polskimi dyplomatycznymi wysiłkami na Zachodzie.

Od początku wojny carat starał się przekonać Polaków do walki ramię w ramię z żołnierzem rosyjskim. Podobne wysiłki czyniły także inne państwa zaborcze, co przeszło do historii jako wielka licytacja. Już 14 sierpnia 1914 r. naczelny wódz rosyjski, wielki książę Mikołaj Mikołajewicz, skierował do społeczeństwa polskiego odezwę, w której mówił o zjednoczeniu wszystkich ziem polskich pod berłem cesarza...