Mity potrzebne od zaraz

autor zdjęcia: Włodzimierz Wasyluk

źródło: EAST NEWS

4 czerwca – kolejna data w korowodzie tych, które dzielą, a nie łączą.

autor zdjęcia: Tomasz Wierzejski

źródło: Fotonova

Karnawał Solidarności nie pozostawił wspólnych mitów

Powiedz mi, jakie są twoje polityczne mity, a powiem ci, kim jesteś, jak rozumiesz przeszłość i jak wyobrażasz sobie przyszłość. Każda poważna wspólnota jest również wspólnotą pamięci; prowadzi świadomą politykę historyczną zgodną z własnymi interesami i podtrzymuje mity określające jej tożsamość. Dlaczego Polsce poszukiwanie wspólnych mitów idzie tak opornie?

25. rocznica obalenia rządu Jana Olszewskiego, później 25 lat od wyjścia Armii Czerwonej z Polski, następnie stulecie odzyskania niepodległości – wspominanie dat historycznych jest jednym z elementów polskiej tożsamości. Jesteśmy narodem niezwykle romantycznym, mocno zakorzenionym w przeszłości. Często to właśnie zdarzenia z przeszłości są głównym argumentem legitymizującym bieżące działania polityczne. Ale równocześnie po 1989 r. tworzenie nowej mitologii, która łączyłaby obie strony podziałów (najpierw postkomunistycznego, a potem podziału na linii PiS i „anty-PiS"), szło niezwykle opornie.

Jedyną chyba w pełni udaną próbą było odbudowanie mitu Powstania Warszawskiego, które stało się symbolem polskich losów w XX w., tragizmu historii, naszej waleczności i cierpienia. Choć krytyka powstańczego zrywu jest wciąż obecna w dyskursie publicznym, powstanie weszło do mainstreamu i do kultury masowej, a na marginesie znaleźli się ci, którzy uznawali, że nie warto tego wydarzenia upamiętniać, nawet wspominając o błędach dowódców, czcić bohaterstwo żołnierzy i ofiarę ludności cywilnej. Ale co z wydarzeniami bliższymi nam historycznie? Czy przygotowania do 100. rocznicy odzyskania niepodległości są zarzewiem budowy kolejnego mitu? Niestety, niewiele wskazuje na to, by to mogło się powieść. Spójrzmy na zeszłoroczne obchody 1050. rocznicy chrztu...