Czerwony wywiad wciąż zaczyna od początku

autor zdjęcia: Roman Burzyński

źródło: Reporter

Naturalną „bazą werbunkową” i ważnym terenem działania oficerów wywiadu były Międzynarodowe Targi Poznańskie. Zagraniczni biznesmeni przyjeżdżający do PRL byli nie tylko śledzeni. Jeśli nadarzyła się okazja, szantażowano ich wykorzystując historie obyczajowe lub nielegalny handel dewizami.

źródło: Rzeczpospolita

źródło: Bethke/ullstein bild via Getty Images

Zanim Marcel Reich-Ranicki został w RFN cenionym krytykiem literackim, był oficerem polskiej bezpieki.

Zdrady, oficerowie nieznający języków obcych, ale za to partyjni, kariera słynnego Marcela Reich-Ranickiego – o tym wszystkim przeczytamy w fundamentalnej pracy Witolda Bagieńskiego. Książka będzie punktem odniesienia dla wszystkich zajmujących się historią komunistycznych tajnych służb.

Wywiad cywilny PRL niemal od początku nękały zdrady i ucieczki funkcjonariuszy. Na jego kondycji negatywnie odbijały się również wewnętrzne „czystki", problemy dyscyplinarne funkcjonariuszy i znaczna rotacja kadr. Ich skutkiem były ciągłe reorganizacje i zmiany personalne. W efekcie kilkakrotnie musiano rozpoczynać pracę niemal od początku.

Cenzurę końcową „Dziejów wywiadu cywilnego Polski Ludowej w latach 1945–1961" historyka IPN Witolda Bagieńskiego wyznacza właśnie zasadnicza reorganizacja struktury wewnętrznej wywiadu, wymuszona zdradą i ucieczką na Zachód dwóch wysokich funkcjonariuszy Departamentu I kpt. Władysława Mroza i ppłk. Michała Goleniewskiego. Za ich sprawą zdekonspirowana została struktura wewnętrzna, metody pracy oraz tożsamość części kadry i agentury w kraju oraz za granicą. Była to najdotkliwsza porażka tajnych służb w całej ich dotychczasowej historii.

W odwecie w niewyjaśnionych do końca okolicznościach na przedmieściach Paryża wysłani z kraju egzekutorzy zamordowali kpt. Mroza. Goleniewskiego, który znalazł się pod opieką Amerykanów, nie udało się dosięgnąć. W tym czasie w kierownictwie wywiadu był prawdopodobnie jeszcze jeden wysoko usytuowany „kret". Różne tropy wskazują, że mógł nim być sam wicedyrektor Departamentu I płk Zbigniew Dybała, który w marcu 1962 r. popełnił samobójstwo, trując się cyjankiem....