Granice papieskiego pacyfizmu

źródło: Stefano Rellandini/Pool Photo/AP/east news

„Prośmy Pana o dar pokoju” – apelował w ostatnich dniach Franciszek, gdy oczekiwano irańskiego odwetu za zabicie przez USA gen. Kasema Sulejmaniego. Na zdjęciu papież na amerykańskim cmentarzu wojskowym we włoskim Nettuno w 2017 r. Podkreślał tam koszty, jakie pociąga za sobą wojna

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu wszystko było jasne. 
Moralne usprawiedliwienie wojny, również z punktu widzenia Kościoła, zależało od tego, czy była ona sprawiedliwa czy nie. Dziś – także z perspektywy wiary – to sprawa o wiele bardziej skomplikowana.

Mocne apele o pokój i modlitwę o niego, jakie do wiernych kierują kolejni papieże – od Benedykta XV przez Piusa XII, Jana XXIII, Pawła VI, Jana Pawła II, Benedykta XVI, aż do Franciszka – nie oznaczają, że Kościół jest pacyfistyczny. Nie jest również tak, że sprzeciw wobec konkretnych konfliktów zbrojnych wynika z doktryny katolickiej, która sprzeciwiać się ma każdej wojnie. Doktryna pozostaje niezmienna, a to oznacza, że wojna sprawiedliwa może być dopuszczalna moralnie.

Kłopot polega tylko na tym, że hybrydowa specyfika obecnych wojen, problem z określeniem, kto naprawdę je wywołuje, ich depersonalizacja, a także stopniowa delegitymizacja w przestrzeni publicznej przemocy w ogóle, sprawiają, że coraz trudniej jest zastosować klasyczne myślenie do współczesnych konfliktów zbrojnych. Głębokim zmianom uległa także polityka międzynarodowa, co sprawia, że stosowanie w niej średniowiecznych kategorii staje się problematyczne.

Wobec terroryzmu nie tylko walka i represje

Jako jeden z pierwszych hierarchów chrześcijańskich zwrócił na to uwagę arcybiskup Cantenbury Rowan Williams w fascynującej debacie z amerykańskim pisarzem i teologiem George'em Weiglem wywołanej wojną w Iraku (2003). Chodziło przede wszystkim o to, czy można uznać, że terroryści nie mają racjonalnie pojmowalnych celów politycznych, i czy w związku z tym...