Zawracanie statków głupców

źródło: Rzeczpospolita

Depresja celebryty, choć bywa wstrząsająca, jest ładniejsza i dużo bardziej ludzka niż schizofrenia bezdomnego, który nie mył się przez kilka miesięcy. W ślad za tym pierwszym do psychobiznesu zwrócą się inni, podczas gdy garstka potrzebujących pomocy, by przetrwać i zachować resztki człowieczeństwa, pozostanie na marginesie zadowolonego z siebie społeczeństwa.

Na jednej ze ścian Luwru, oświetlonej charakterystycznym muzealnym światłem, wisi namalowany na niewielkiej desce obraz niezwykły – „Statek głupców" pędzla Hieronima Boscha. Z głęboko zielonym tłem obrazu kontrastuje grupa jasno oświetlonych ludzi w łodzi na pierwszym planie. A właściwie nie to tyleż ludzie, co ich przywary, bo one właśnie stanowią motyw przewodni obrazu. Rozpusta, pijaństwo, łakomstwo, chciwość i inne żądze doprowadzające nas do szaleństwa zostały przez niderlandzkiego mistrza załadowane na statek i wysłane w morze. Przedsięwzięcie to nieobce było ówczesnym odbiorcom, do których Bosch kierował swój przekaz. W średniowieczu często praktykowano pozbywanie się ludzi niemieszczących się w obowiązującym porządku społecznym, obłąkanych, niepełnosprawnych umysłowo, wysyłając ich w podróż morską bez określonego celu.

Statek głupców to również metafora, która posłużyła Michelowi Foucaultowi do zobrazowania praktyk wykluczania ludzi chorych psychicznie w kulturze Zachodu. Jego dzieło „Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu" stało się, wbrew intencji autora, manifestem ruchu antypsychiatrii, który zapoczątkowano u schyłku lat 60. XX w.

Gdybyśmy spojrzeli na naszą historię z odpowiedniej perspektywy, dostrzeglibyśmy, że zatoczyła ona koło i dziś również nie brak tych chętnie wsadzających odmieńców na statki wywożące ich w pełne...