Wiktoria 1920 3–9 lipca

źródło: Warszawska Agencja Fotograficzna / „Tygodnik Ilustrowany” nr 31/1920

Warszawa, lipiec 1920. Generalny inspektor Armii Ochotniczej, generał Józef Haller, w otoczeniu oficerów swego sztabu

CZĘŚĆ 12. 3 lipca Józef Piłsudski, w imieniu Rady Obrony Państwa, ogłasza odezwę mobilizującą do walki cały naród. 4 lipca na Froncie Zachodnim – od granicy z Łotwą aż do błot poleskich – rozpoczyna się ofensywa wojsk sowieckich; planowane natarcie na linii Smoleńsk–Warszawa–Berlin. Po przejściu Horynia Armia Konna Budionnego zajmuje twierdzę Równe. 6 lipca premier Władysław Grabski udaje się do Spa na konferencję przedstawicieli ententy, by prosić o pośrednictwo w rokowaniach pokojowych z Moskwą. 7 lipca powstaje Generalny Inspektorat Armii Ochotniczej (przyjmowani są wszyscy obywatele spoza służby wojskowej). 8 lipca po sforsowaniu Berezyny wojska Tuchaczewskiego kontynuują natarcie w kierunku na Mińsk i Wilno. Oddziały polskie cofają się w panice.

Z komunikatu Ministerstwa Spraw Wojskowych:

Po 16 dniach strajku robotnicy przystąpili do pracy. [...] Mimo że w pewnych chwilach tendencja robotników stawała się jawnie wywrotową (zamierzony strajk generalny), czynnikom rewolucyjnym [...] nie udało się jednak nic zrobić z biernym oporem mas, które rewolucji nie chcą. Z drugiej strony Stowarzyszenie Samopomocy Społecznej [...] powiedziało czynnikom tym, że w razie jawnie wywrotowych intencji inteligencja polska, w przeciwieństwie do rosyjskiej, nie zgodzi się być biernym czynnikiem wiwisekcji społecznej. W czasie strajku ukazała się odezwa podpisana: „Organizacja żołnierska – Sekcja frontu", w której nieznana organizacja ta ostrzega robotników, że dziś przewrót rewolucyjny traktuje jako zdradę najwyższego postulatu – całości Ojczyzny.

Warszawa, 3 lipca 1920

[Archiwum Akt Nowych, Prezydium Rady Ministrów, Rektyfikat 49, t. 4]

Izaak Babel (ochotnik w Armii Konnej Budionnego, pisarz) w dzienniku:

Kuchnia w pociągu, obżarci żołnierze z twarzami nabiegłymi krwią, szare dusze, dławiący skwar w kuchni, kasza, południe, pot, grubonogie praczki, apatyczne baby-maszyny. Opisać żołnierzy i baby – nalane, syte, senne. [...] Po obiedzie do Żytomierza. Białe, nie uśpione, lecz podbite, ucichłe miasto. Szukam śladów polskiej kultury. Kobiety dobrze ubrane, białe...