Nierozliczona masakra

autor zdjęcia: Darek Golik

źródło: Fotorzepa

źródło: Fotonova

Zdecydowano o sprowadzeniu ogromnej ilości wojska. Tylko na Wybrzeżu użyto 27 tys. żołnierzy, kilka tysięcy milicjantów, ZOMO, Służby Bezpieczeństwa, straży pożarnej, straży więziennej. W sumie było to kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Do tego 550 czołgów, 750 transporterów opancerzonych i 2000 innych pojazdów. Na zdjęciu: czołg na ulicy w Gdańsku

Decyzji o użyciu dużych sił wojska przeciwko robotnikom nic nie usprawiedliwia. To była wyprawa na wojnę. Jeżeli nie liczyć stanu wojennego, nigdy w historii Polski w czasach pokoju nie uruchomiono takich sił wojskowych, jak w grudniu 1970 roku - mówi Jerzy Eisler, historyk.

Plus Minus: Grudzień '70 już w czasach PRL był uważany za najbardziej tragiczne wydarzenia w powojennej Polsce. Czy ta ocena do dzisiaj jest aktualna?

To zależy, co weźmiemy pod uwagę. Poznań '56 był bardziej tragiczny ze względu na liczbę ofiar śmiertelnych i rannych – 57 zabitych i zmarłych w wyniku odniesionych ran. A mówimy o jednym mieście, podczas gdy w grudniu 1970 roku do gwałtownych, krwawych starć doszło w czterech miastach – Gdyni, Gdańsku, Szczecinie i Elblągu. Prócz tego do demonstracji ulicznych i starć z tzw. siłami porządkowymi dochodziło też w Białymstoku, Krakowie, Wałbrzychu... „Wrogie napisy" zaś – jak to określano w materiałach MSW – pojawiały się w wielu miejscach, nie wyłączając Warszawy. Zatem skala tamtego buntu była większa. Z drugiej strony stan wojenny rozumiany dosłownie jako czas od 13 grudnia 1981 roku do 22 lipca 1983 roku pochłonął mniej zabitych i rannych niż grudzień 1970 roku. Myślę, że z perspektywy czasu ranga narodowej tragedii 1970 roku i jej charakter zwiększa się, a nie zmniejsza.

Dlaczego?

Pamięć o tych wydarzeniach na Wybrzeżu jest ciągle żywa. Wielokrotnie pytano mnie w Gdańsku lub Szczecinie, dlaczego nie mówi się o Grudniu '70 w całej Polsce. To nie jest prawdziwa ocena, bo przy każdej rocznicy pojawia się fala artykułów, wspomnień, relacji dotyczących tamtych wydarzeń. Napisano na ten temat...