30 zeszytów z nieistniejącego świata

autor zdjęcia: mat. pras.

źródło: Rzeczpospolita

Oleg Serebrian ma na koncie trzy powieści, ale znany jest również w Mołdawii jako polityk

autor zdjęcia: dpa/AFP

źródło: Rzeczpospolita

Część akcji „Pod prąd” rozgrywa się w Peenemünde na wyspie Uznam, gdzie Niemcy prowadzili od lat 30. prace nad bronią rakietową. Dziś w budynku dawnej elektrowni mieści się muzeum

Powieść „Pod prąd” mołdawskiego pisarza Olega Serebriana to portret europejskiej kultury u jej szczytu w XX wieku, na chwilę przed upadkiem. Przymiotnik „epicka” jest chyba jedynym sensownym, jakim można ją opisać.

Streszczanie fabuły tej książki z 2021 r. to jak referowanie 20-lecia oraz dwóch sąsiadujących z nim wojen. Historia rozpoczyna się bowiem na Bukowinie w 1906 r., kiedy to Czerniowce oddawały jeszcze cześć Franciszkowi Józefowi, a kończy współcześnie na niemieckim Pomorzu, mniej więcej 40 km na zachód od Świnoujścia.

Na początku bohaterem zdaje się być Woldemar Skawronsky, neurochirurg i wykładowca Uniwersytetu Medycznego w Berlinie, który przybywa do Peenemünde na wyspie Uznam. Mężczyzna przyjechał na Pomorze, podążając za swoją rodzinną historią. Chce dowiedzieć się czegoś o życiu i śmierci barona Aleksa von Randy, brata swojej babci, po którym odziedziczył dom w stolicy Niemiec. W Peenemünde znajduje się ponoć grób wuja, który zmarł w 1942 r. Na dodatek wcale nie jest zaniedbany, mimo że von Randa nie pozostawił po sobie bliższej niż Woldemar rodziny.

Tacy są najbardziej niebezpieczni

Skawronsky to ciekawy okaz. Urodzony w Czerniowcach, już za czasów Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, płynnie mówi w kilku językach, a po niemiecku z „akcentem cesarsko-królewskim”. Nazwisko ma polskie, korzenie czeskie, ochrzczono go w prawosławiu, ale temperament ma germański, raczej spokojny ze skłonnością do introspekcji. Żyje samotnie, wiele podróżuje, ale też dużo pracuje. „Jeżeli chodzi o mnie,...