Dlaczego potrzebujemy rzecznika praw uczniowskich?

Z praworządnością w szkołach najlepiej nie jest. A jakby się przyjrzeć szkolnym statutom, to niejednemu je czytającemu włos na głowie stanąłby dęba: postanowienia naruszające konstytucję i ustawy, przepisane rozporządzenia.

Mamy w Polsce nie tylko rzecznika praw obywatelskich i rzecznika praw dziecka, lecz także rzecznika praw pacjenta czy rzecznika finansowego. Są też: rzecznik małych i średnich przedsiębiorców, rzecznik praw pasażera kolei i rzecznik praw pasażerów przy prezesie Urzędu Lotnictwa Cywilnego. W powiatach funkcjonują ponadto rzecznicy praw konsumentów. Jednego rzecznika wciąż jednak brakuje – i to dla prawie 5-milionowej grupy obywateli.

Opublikowane w ubiegłym roku badanie przeprowadzonego przez Stowarzyszenie Umarłych Statutów badania („Prawa ucznia w Polsce. Raport z badań”, Kraków 2023) pokazuje, że 81 proc. ankietowanych uczniów miało choć raz poczucie, że ich prawa są naruszane. Jednocześnie tylko połowa z tych uczniów podjęła w związku z tym jakiekolwiek działania.

Z medialnych relacji, które co rusz się pojawiają, również wynika, że z praworządnością w szkołach najlepiej nie jest. A jakby się przyjrzeć szkolnym statutom, to niejednemu je czytającemu włos na głowie stanąłby dęba: postanowienia naruszające konstytucję i ustawy, kreatywna legislacja, przepisane rozporządzenia. Pięćdziesiąt kilka stron czegoś, co nigdy szkolnym statutem być nie powinno.

Uczniowie wydają się być w tym wszystkim pozostawieni sami sobie. Sytuację próbują ratować organizacje społeczne, nieformalne grupy uczniowskie czy powoływani od niedawna rzecznicy praw...