Niemądre pytanie

autor zdjęcia: fot: xxxxxxxxxxxx

źródło: Rzeczpospolita

Linda Nochlin opowiadała, że pytanie o brak wielkich artystek ją prześladowało: „Dało mi do myślenia, bo przede wszystkim sugerowało, że nie ma wielkich artystek. Po drugie, ponieważ zakładało, że jest to stan naturalny”

Ponad pół wieku minęło od publikacji tekstu Lindy Nochlin „Dlaczego nie było wielkich artystek?”. Jego nowy polski przekład to dobra okazja, by zapytać o jego znaczenie i o to, jak zmieniło się postrzeganie sztuki kobiet.

Tekst amerykańskiej historyczki sztuki ukazał się w piśmie „ARTnews” w roku 1971. Jego publikacja była objawieniem – wspominała po latach Judy Chicago, jedna z najważniejszych artystek II połowy XX w. To za jego sprawą, dodawała, „zaczęto przekopywać się przez historię”, wyszukując zapomniane malarki, rzeźbiarki i graficzki. „I to przekopywanie trwa do dziś” – dodawała. Potem tekst był wielokrotnie przywoływany, przedrukowywany, tłumaczony. Został uznany za jeden z fundamentów myśli feministycznej, ale też wszedł do kanonu współczesnej humanistyki, a nawet do kultury masowej. W 2017 r. jego tytuł znalazł się nawet na T-shirtach prezentowanych na pokazie Diora.

Pomimo upływu lat jest nadal czytany i komentowany. A wydany niedawno jego nowy polski przekład – przez lata funkcjonowało jedynie tłumaczenie Barbary Limanowskiej opublikowane w 1999 r. na łamach bardzo ważnego dla polskiego feminizmu, ale niszowego pisma Ośrodka Informacji Środowisk kobiecych OŚKA – to dobra okazja, by zapytać, na czym polegała jego rewolucyjność, ale też, jak dziś wygląda obecność kobiet w sztuce.

„To pytanie mnie prześladowało”

Uwagę przykuwał sam tytuł. Celny, chwytliwy, nieraz potem parafrazowany, a jednocześnie prowokujący, bo samo pytanie sugerowało jakąś gorszość czy pośledniość sztuki tworzonej przez kobiety. Linda Nochlin wspominała, że do napisania tekstu sprowokowała ją rozmowa ze znanym galerzystą Richardem L....