Odwrócony porządek Donalda Trumpa

autor zdjęcia: Chip Somodevilla/Getty Images

źródło: Rzeczpospolita

Chyba nikt, bodaj z Donaldem Trumpem włącznie, nie wie, czym obecna antyliberalna krucjata się zakończy – i jak. Na zdjęciu Trump w loży prezydenckiej w Centrum Sztuk Performatywnych im. Johna F. Kennedy’ego, 17 marca 2025 r.

Zamiast poprzedniego, niedoskonałego ładu liberalnego mamy znamiona Ameryki pogrążonej w izolacji, a na globie zapanowały nieład i chaos. Jaki świat się z tego wyłoni?

Bezpośrednio po implozji ZSRR i rozpadzie porządku dwubiegunowego, czy też zimnowojennego, niejako automatycznie, bez nowych uzgodnień traktatowych, jak kiedyś na kongresie wiedeńskim czy w traktatach wersalskich, wyłoniła się „jednobiegunowa chwila” – pełnej amerykańskiej dominacji na globie. Ponieważ ideowa i programowa alternatywa sowiecka zeszła ze sceny, Francis Fukuyama nazwał ten moment „końcem historii”, a doprecyzowała pojęcie brytyjska premier Margaret Thatcher, wołając: TINA – There Is No Alternative, nie ma alternatywy.

Alternatywy wobec czego? To też Amerykanie, jako jedyne i wręcz omnipotencjalne supermocarstwo, szybko pokazali. Podyktowali, gdzie tylko mogli, całemu światu, w tym pokomunistycznemu, początkowo z Federacją Rosyjską włącznie (wyłamały się jedynie Chiny) dwa pakiety. Jeden gospodarczy, neoliberalny z ducha „konsensus z Waszyngtonu” (w Polsce jego synonim jest „plan Balcerowicza”), w ramach którego w każdym wymiarze, nie tylko w wymianie towarowej, ale też usługach i kapitałach, miał rządzić rynek i sektor prywatny. A sektor publiczny i państwo? Te miały się samoograniczać i dbać jedynie o to – cytując naszego klasyka – „byle tylko ciepła woda była w kranie”.

Obok gospodarczego konsensusu i żelaznej zasady, że ma rządzić niewidzialna ręka rynku, a nie państwowy interwencjonizm, dodano też drugi, ideologiczno-polityczny i praktyczny pakiet, czyli wypracowany w USA system równowagi i...