Prawda potrzebuje konfrontacji

autor zdjęcia: SvetaZi

źródło: Rzeczpospolita

Hand holding sieve to filter truth from lies, facts from fakes. Concept of media literacy, fake news detection, and critical thinking in digital age.

Zaufanie do nauki i ekspertów słabnie, bo debata ustąpiła miejsca pouczaniu. A przecież to właśnie rozmowa, nawet trudna, jest najlepszym testem prawdy.

Herezja pomaga ortodoksji wyraźniej określić własne stanowisko. Dogmaty były formułowane z najwyższą precyzją właśnie pod presją heretyków. Deszcz i nawałnice krytyki pozwalają drzewu prawdy rosnąć. Prawda bowiem musi być nieustannie konfrontowana z fałszem i błazeństwem – tylko wtedy może wybrzmieć głośno i wyraźnie, stać się społecznie atrakcyjna. Wychodząc obronną ręką z ataku kłamstw, prawda zyskuje moc wyzwalającą i przyciągającą.

Jeśli jednak Kościół zamyka oczy na herezje i nie podejmuje walki z tłumem innowierców – z lęku czy konformizmu – prędzej czy później słabnie. Staje się kółkiem wzajemnej adoracji, bezpiecznym schronieniem dla tych, którzy bardziej niż do prawdy wiary przywiązali się do nastroju, towarzystwa, poczucia siły czy autorytetu instytucji.

W postoświeceniowych społeczeństwach Zachodu miejsce Kościoła zajęła Nauka. Nie nauka, lecz właśnie Nauka – instytucja społeczna, która coraz częściej nie tyle zajmuje się docieraniem do prawdy i dyskutowaniem o niej, lecz rozstrzyganiem o przyzwoitości lub nieprzyzwoitości prezentowanych poglądów.

To ona orzeka, jakie narracje można prezentować publicznie, a o jakich w ogóle wolno dyskutować. Popularne dziś jest przekonanie, że nie można narażać ludzi na zgubny wpływ treści niezgodnych z obowiązującym konsensusem naukowym.

„Konsensus naukowy” to pojęcie-wytrych. Wielkie metaanalizy...