W stronę Butrymańc

źródło: Magnum Photos/EK Pictures

Bernard Berenson, znany historyk sztuki i marszand urodził się w Butrymańcach

autor zdjęcia: Robert Daniłowicz

źródło: Fotorzepa

Meczet w Rejżach

Mały Bernhard staje urzeczony przed portretem św. Jana, którego uduchowione oblicze odbija światło cisalpińskiego odrodzenia. Zapowiada też przyszły los Bernharda – znawcy włoskiego renesansu i katolickiego konwertyty

W Rejżach niedawno pojawił się asfalt. Pięć kilometrów równiutkiej wstęgi połączyło stolicę litewskich Tatarów z szosą Olita – Kowno. Wyznawców islamu sprowadził tu pod koniec XIV wieku książę Witold. Od tego czasu zdążyli kilkakrotnie zmienić język i narodowość. Tożsamość zachowali dzięki religii. Ciekawym przykładem ich przemian kulturowych są dawne kitaby – muzułmańskie żywoty świętych – zapisywane alfabetem arabskim, ale po białorusku! Kazalnica w miejscowym meczecie nosi cechy wileńskiego baroku…

Na starym mizarze spotykam Ramunasa Januszauskasa, który odwiedza tu groby przodków. Mieszka w Wilnie i jest urzędnikiem Komisji Europejskiej. Mówi świetnie po polsku. Przed wojną była tu Litwa, ale szlachta tatarska jeszcze długo posługiwała się polskim.

– Nauczyłem się języka, gdy przyjeżdżałem do dziadków na wakacje – mówi.

W Rejżach urodził się generał Jan Chalecki, najwyższy rangą carski wojskowy, jaki przystąpił do powstania styczniowego.

Czyn Chaleckiego był naprawdę bezprecedensowy. Mimo że w armii rosyjskiej służyły wówczas setki polskich oficerów, do powstania poszli nieliczni. Dlatego na czele oddziałów stawali ziemianie, urzędnicy, księża – figury często charyzmatyczne, ale mało zaprawione do wojaczki. Chalecki był wyjątkiem.

Karierę zaczynał jako rotmistrz grodzieńskiego pułku jazdy, barwnej formacji,...