Tajemniczy wrak K-129

źródło: ap photo/east news

USNS „Mizar”, okręt hydrograficzny, który namierzył wrak K-129 na dnie Pacyfiku

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Kpt. Władymir Kobzar, dowódca K-129

autor zdjęcia: Leszek Nabiałek

źródło: Rzeczpospolita

Trasa ostatniego rejsu K-129 w 1968 r. i przejście „Hughes Glomar Explorera” do miejsca spoczywania wraku sowieckiego okrętu podwodnego w 1974 r.

źródło: ap photo/east news

Członek załogi K-129, który zginął wraz z okrętem w 1968 r.

źródło: US NAVY PHOTO

USNS „Mizar”

źródło: Archiwum autora

Sowiecki okręt podwodny typu Golf II na patrolu

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Sowiecki okręt podwodny K-129

źródło: bettmann/corbis

Amerykański batyskaf „Alvin” używany do badań podwodnych na dużych głębokościach – podobne jednostki, tyle że bezzałogowe wykorzystano do poszukiwań wraku K-129

źródło: bettmann/corbis

Amerykański batyskaf „Alvin”

źródło: US NAVY PHOTO

USS „Halibut”, fot. z lat 70.

źródło: ap photo/east news

„Hughes Glomar Explorer”, fot. z 1975 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Schemat chwytaka Clementine opuszczanego z „Hughes Glomar Explorera”.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Howard Hughes, który zapewnił przykrywkę dla operacji wydobycia K -129

źródło: Archiwum

Richard Helms, dyrektor CIA w latach 1966 – 1973, inspirator operacji „Jennifer” („Azorian”)

źródło: bettmann/corbis

„Hughes Glomar Explorer” po powrocie z tajnej operacji na Pacyfiku

źródło: RIA NOVOSTI

K-129, który zatonął na Pacyfiku w marcu lub kwietniu 1968 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

„New York Times” 19 marca 1975 r. informował czytelników o tajnej operacji CIA na Pacyfiku

źródło: RIA NOVOSTI

Sowiecki atomowy okręt podwodny K-323

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

„Glomar Explorer” stojący w bazie Suisun Bay w Kalifornii jako element tzw. naftalinowej floty, czyli rezerwy US Navy

źródło: bettmann/corbis

Barka HMB-1 przepływa pod Golden Gate w San Francisco

źródło: Archiwum autora

„Glomar Explorer”po modernizacji w Portland, ale przed zainstalowaniem urządzeń wiertniczych

źródło: US NAVY PHOTO

Barka HMB-1 wkorzystywana jako hangar dla okretów podwodnych

źródło: Archiwum autora

HMB-1 jest dziś hangarem dla doświadczalnego okrętu podwodnego „Sea Shadow”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Lionel „Buster” Crabb, brytyjski nurek, który zginął przy próbie spenetrowania kadłuba krążownika „Ordżonikidze” w porcie Portsmouth

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Sowiecki krążownik „Ordżonikidze”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Chruszczow i Bułganin z załogą krążownika „Ordżonikidze” podczas rejsu do Wielkiej Brytanii, 1956 r.

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Amerykańskie urządzenie rejestrujące rozmowy prowadzone przez podmorski kabel łączący sowieckie bazy we Władywostoku i Pietropawłowsku Kamczackim

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Atomowy okręt podwodny USS „Skate”

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Amerykański mały okręt podwodny NR-1

źródło: US NAVY PHOTO

Okręt podwodny USS „Parche”

źródło: US NAVY PHOTO

Stanowisko sterowania na NR-1

Wyprawy i zmagania morskie to także bezmiar wysiłków, często nieujawnionych, by wydrzeć przeciwnikowi jego sekrety, w tym zwłaszcza nowe technologie. Doskonałym przykładem takich działań jest amerykańska operacja specjalna ochrzczona kryptonimami „Azorian” lub „Jennifer”.

Na początku kwietnia 1968 r. amerykański atomowy okręt podwodny „Barb", dozorujący podejścia do Władywostoku, odnotował wzmożoną aktywność sowieckiej Floty Oceanu Spokojnego, a zwłaszcza jej sił podwodnych. Amerykanie stwierdzili, że zimnowojenny przeciwnik prowadzi zakrojoną na szeroką skalę akcję poszukiwaw- czą. Marynarka sowiecka w istocie szukała zaginionego okrętu podwodnego K-129 (projektu 629A, w kodzie NATO typu Golf-II) uzbrojonego w rakiety balistyczne, który opuścił bazę macierzystą Rybaczij na Kamczatce 24 lutego 1968 roku i udał się na rutynowy patrol w rejon zachodniego wybrzeża USA.

Jako datę zatonięcia jednostki publikacje rosyjskie przyjmują 8 marca, w publikacjach amerykańskich pojawia się zaś data 11 kwietnia. Przyczyny katastrofy, która pochłonęła ok. 60 ofiar śmiertelnych (z załogi nikt nie ocalał) nadal pozostają nieznane. Rosjanie nie zdołali odnaleźć jednostki, co świadczyło o tym, iż zatonęła na tyle szybko, że nie zdołała nadać sygnału z aktualną pozycją. Czyni to przyczynę zatonięcia K-129 jeszcze bardziej tajemniczą. W materiałach amerykańskich pojawiły się nawet sugestie, że do katastrofy doszło w następstwie próby nieautoryzowanego (sprzecznego z rozkazami) odpalenia rakiet balistycznych. Jakkolwiek fantastycznie brzmi taka hipoteza, brak danych, by ją odrzucić.

Tego, czego nie zdołali osiągnąć Rosjanie, postanowili dokonać Amerykanie. Dla wywiadu US Navy wrak...