Miła i kulturalna pani z bezpieki

autor zdjęcia: Jacek Drygała

źródło: materiały prasowe

Ryszard Bugajski (w środku) z aktorami: Marią Mamoną (Julia Brystygier) i Januszem Gajosem (ksiądz Cieciorka) na planie „Zaćmy”.

Julia Brystygierowa potrzebowała wiary, bo wiedziała, że ludzie jej nie wybaczą. Że może to uczynić tylko Bóg. Umarła w klasztorze w Laskach, przyjmując pewnie ostatnie namaszczenie. Ale jej wiara była na tyle dyskretna i wewnętrzna, że odbył się pogrzeb świecki.

"Plus Minus": Ciągle wraca pan do rozliczeń ze stalinizmem. W czasie solidarnościowej odwilży powstało „Przesłuchanie", w ostatniej dekadzie był „Generał Nil" i telewizyjny spektakl „Śmierć rotmistrza Pileckiego". A teraz „Zaćma". Jej akcja toczy się co prawda w roku 1962, ale korzenie tkwią w tamtej epoce.

Ryszard Bugajski, reżyser, scenarzysta: W Polsce nigdy nie zamknęliśmy tego okresu. Premier Tadeusz Mazowiecki zrobił grubą kreskę i, mam wrażenie, brakuje nam rozliczenia przestępców stalinowskich. Józef Różański, który nadzorował śledztwo w sprawie Pileckiego, w 1957 roku został skazany na 15 lat. Roman Romkowski dostał podobny wyrok, Anatola Fejgina skazano na 12 lat. Ale żyli w więzieniu w luksusowych warunkach, a w październiku 1964 roku Rada Państwa ich ułaskawiła i wyszli na wolność. Inni, m.in. Humer, Berman, Brystygierowa, Dusza, Chimczak czy Wolańska-Brus, w ogóle nie zostali rozliczeni.

Dziś to już nie jest temat tabu. Można sięgnąć do materiałów IPN, ukazują się książki, choćby ostatnio „Krwawa Luna" Patrycji Bukalskiej czy „Krwawa Luna i inni" Iwony Kienzler o śledczych i prokuratorach systemu stalinowskiego.

I dobrze. To są ciemne strony historii, nie wolno ich zamiatać pod dywan. Ja krążę wokół tych tematów od kilku dekad. Latami wzbogacałem swoją...