Wiktoria 1920 11–17 września

źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE

Gdańsk, wrzesień 1920. Delegacja polska w drodze na negocjacje pokojowe z bolszewikami

część 22. 12 września na Wołyniu rusza ofensywa 3. Armii gen. Władysława Sikorskiego; w jej wyniku Polacy zajmują kolejne miasta. Działania te mają odwrócić uwagę sowieckich dowódców od przygotowań do operacji niemeńskiej. Józef Piłsudski zamierza bowiem obejść oddziały bolszewickie od strony północnej i zepchnąć przeciwnika w bagna Polesia. 13 września wojska litewskie atakują Polaków w Sejnach. 14 września polska delegacja pokojowa wyjeżdża do Rygi. 16 września naczelny dowódca Armii Czerwonej Siergiej Kamieniew, na skutek dużych strat i niewielkiej wartości bojowej, nakazuje wycofać 1. Armię Konną Budionnego ze strefy operacyjnej. Skarb Państwa coraz trudniej znosi stan trwającej wojny oraz jej skutki.

Mjr Stanisław Jan Rostworowski

(szef Oddziału Operacyjnego

w Grupie Poleskiej) w liście do żony:

Z dziwną satysfakcją wspomina się te czasy, gdy Eulogiusz – biskup ogłaszał stąd światu, że Chełmszczyzna jest rdzennie rosyjska, albo traktat brzeski [z lutego 1918], który nam te ziemie odbierał. Oczyściliśmy ją z bolszewików, a dziś posunęliśmy się z wojskami za Bug. [...] Wczoraj cały pułk Kozaków uralskich przeszedł na naszą stronę w sile blisko tysiąc koni. Aż strach nas brał, gdy jeszcze z bronią i karabina­mi maszynowymi zwaliła się ta kawaleria na wpół dzika przed gmach Dowództwa. Śpiewali piosenki kozacze z wielkiej uciechy, chętnie broń oddawali i pojechali sobie na obiad do koszar. Szkoda, że Budionny nie postępuje podobnie.

Chełm, 11 września 1920

[Stanisław Rostworowski,

„Listy z wojny polsko-bolszewickiej 1918–1920", Warszawa–Kraków 2015]

Ziemomysł Zaborski (z załogi polskiego pociągu pancernego „Śmiały") w liście do rodziny:

Wczoraj rano przybyliśmy do Brześcia, zaraz po ukończeniu mostu na Bugu. Dzisiaj przed południem zakończyliśmy naprawę popsutego toru i spalonych mostków aż do Żabinki i po południu byliśmy tu już z naszym taborem. Dziś jeszcze posunęliśmy się o 10 kilometrów dalej aż...