Królowa ze słonecznego Bari

źródło: BEW

Bona Sforza d’Aragona (ur. 2 lutego 1494 r. w Vigevano, zm. 19 listopada 1557 r. w Bari)

źródło: BEW

„Otrucie królowej Bony” − obraz Jana Matejki z 1859 r. W listopadzie 1557 r. w Bari Bona została otruta przez swego zaufanego dworzanina Jana Wawrzyńca Pappacodę, pracującego dla Habsburgów

źródło: BEW

Bona Sforza d'Aragona nie była idealną żoną, matką i politykiem. Ale i tak o głowę przerastała umiejętnościami rządzenia gnuśnego męża i chimerycznego syna i byłoby stokroć lepiej dla Rzeczypospolitej, gdyby to ona dzierżyła pełnię władzy w państwie.

O żonie Zygmunta Starego powiedziano i napisano wiele. Zwykle niezbyt dobrze, powtarzając rozpowszechniane od kilku wieków plotki i paszkwile. Siła, z jaką oczerniano tę najbardziej wyrazistą polską królową, jest wprost proporcjonalna do jej aktywności politycznej i gospodarczej, która zasadniczo była w pełni zgodna z tym, co dzisiaj nazywamy polską racją stanu. Oszczerstwa na jej temat produkowali głównie jej przeciwnicy – Habsburgowie i Hohenzollernowie – oraz współpracujący z nimi polscy magnaci. „O cyniczne wyzyskiwanie Polski oskarżono kobietę, która usiłowała naprawić nasz skarb, inwestując własne pieniądze rodowe, gotowa była zamienić dobra italskie na Śląsk" – słusznie ubolewał Paweł Jasienica w „Polsce Jagiellonów". Z drugiej strony Bona ułatwiała swoim przeciwnikom działania, będąc kobietą charakterną, czasami wręcz despotyczną – politykiem i królową z krwi i kości, choć niezbyt dobrze rozumiejącą wszystkie niuanse ustroju Rzeczypospolitej. Popełniała także błędy, lecz bilans słusznych i niesłusznych działań jest z pewnością dodatni.

Rodowód

Matką Bony była Izabela z bardzo starej i zasłużonej hiszpańskiej dynastii Aragonów, władających od 1442 r. Neapolem, ojcem zaś książę Mediolanu, słaby i zdegenerowany...