Miarkowanie kary umownej przy braku szkody

Kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody – wynika z przepisów. Ale na kim spoczywa ciężar dowodu co do jej poniesienia i wysokości w przypadku, gdy dłużnik wnosi o miarkowanie kary z uwagi na rażące wygórowanie wobec braku szkody? Kwestia ta nie jest oczywista, a w orzecznictwie brak jednolitości.

Broniąc się przed żądaniem zapłaty kar umownych i żądając ich miarkowania z uwagi na rażące wygórowanie dłużnicy bardzo często podnoszą argument braku szkody, względnie niewielkiego jej rozmiaru, jako mający znaczenie dla rażącego wygórowania kary. W praktyce jednak dowodzenie tych faktów, a zwłaszcza braku szkody, bywa utrudnione, zaś sytuacji dłużników nie poprawiają liczne wypowiedzi orzecznictwa co do rozkładu ciężaru dowodu.

Kara umowna i jej miarkowanie

Kara umowna to dodatkowe zastrzeżenie umowne, przez które naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego następuje przez zapłatę określonej sumy (art. 483 § 1 kodeksu cywilnego, „k.c."). W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody (art. 484 § 1 k.c.). Jak wskazał Sąd Najwyższy („SN") w uchwale z 6 listopada 2003 r., sygn. III CZP 61/03, zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody.

Dopuszczalność miarkowania kary umownej przewidziano w art. 484 § 2 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może...