Liberał, który stał się tyranem

źródło: Alamy Stock Photo/BEW

Car Paweł I Romanow (1754–1801). Obraz Władimira Borowikowskiego

źródło: Alamy Stock Photo/BEW

Parada wojskowa gwardii cara Pawła I przed Zamkiem Michajłowskim w Petersburgu. Obraz Aleksandra Benoisa

źródło: Getty Images

Car Paweł I ułaskawił gen. Tadeusza Kościuszkę w 1796 r. Kościuszko został uwolniony z Twierdzy Pietropawłowskiej i obdarowany 60 tys. rubli

Car Paweł I jest jedną z najbarwniejszych postaci w historii. Początkowo zapowiadał się na wielkiego reformatora i liberała. W ostateczności stał się znienawidzonym tyranem i poszedł w ślady swojego ojca.

5 stycznia 1762 r. zmarła córka Piotra I Wielkiego, imperatorowa Rosji Elżbieta Piotrowna Romanow. Jedną z ważnych konsekwencji jej śmierci było nagłe odejście Rosji z teatru wojny siedmioletniej. Następcą Elżbiety został car Piotr III, fanatyczny prusofil, który otwarcie nienawidził wszystkiego, co rosyjskie. To on swoją decyzją uratował przed ostateczną klęską armię Fryderyka Wielkiego. Wszelkie działania wojenne przeciw Prusom zostały wstrzymane, co w historii zostało odnotowane jako „cud domu brandenburskiego".

Ustanowione przez Piotra Wielkiego prawo do sukcesji tronu rosyjskiego pozwalało monarsze wyznaczać następcę według własnego wyboru. Z jednej strony było to wzmocnienie władzy absolutnej, z drugiej zaś, biorąc pod uwagę realia XVIII-wiecznej Rosji, potęgowało jedynie walkę o władzę i pojawianie się różnorodnych kandydatów do tronu. Uruchamiany był cały arsenał środków dyskredytujących się wzajemnie kandydatów. Tworzyły się koterie dworskie i wewnętrzne kręgi władzy, wśród których najgroźniejsze były kręgi wojskowe.

Katarzyna Wielka, urodzona w 1729 r. w Szczecinie jako księżniczka anhalcka Zofia Fryderyka Augusta von Anhalt-Zerbst, była czystej krwi Niemką. Jej mąż, car Piotr III, był księciem holsztyńskim urodzonym 21 lutego 1728 r. w Kilonii. Ten potomek Piotra Wielkiego był w połowie Niemcem (po ojcu), a w połowie Rosjaninem – po...