Najlepszy dom, najlepsza ulica

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Rzeczpospolita

Mam 41 lat. Kiedy w Czeczenii wybuchła wojna, miałam 13. Zostawiłam swój kraj i od 11 lat mieszkam w Polsce. Wyszłam za mąż, urodziłam dzieci, zmarło mi dziecko, dużo przeżyłam, ale nic nie było ważniejsze niż wojna. I wiem, że w moim życiu już nic ważniejszego nie może się zdarzyć. Jest wojna i reszta twojego życia, rozumiesz? – pyta Aisza, rozpoczynając swoją opowieść.

Przyjechałam do Polski w 2011 roku. Trudno uwierzyć, że to już 11 lat minęło. Tylko po dzieciach widać. Jakie one wtedy były małe – dwa i trzy lata – a teraz wyższe ode mnie. Asija i Dżamil. Dla nich Polska to jedyny dom, one nie pamiętają innego.

Kiedy przyjechałam tutaj, wojna w Czeczenii już się skończyła. Ale i tak musiałam wyjechać. Mój mąż był prześladowany i nam też groziło niebezpieczeństwo. Jedno, drugie takie wydarzenie. Mój syn zaczął mieć objawy, że źle się dzieje z jego zdrowiem, więc nie miałam innego wyjścia. Dżamila niosłam na rękach, Asiję prowadziłam za rękę. Ona miała trzy lata, to już był dorosły człowiek dla mnie. I tak wyruszyłam w tę drogę.

Umrzeć u siebie

W czasie wojny – jak mordowali nasze miasta, nasze wsie – mój ojciec powtarzał, że nigdzie nie wyjedzie. Że nawet jak umrze, to umrze u siebie. Matka chciała zostać razem z nim. My byłyśmy młode, nie mogłyśmy decydować, więc ani w czasie pierwszej, ani drugiej wojny nie wyjechałyśmy. Było nas pięcioro: cztery siostry i jeden brat.

Pamiętam, jak bombardowali moją wieś i każdy leciał pod stół, chociaż przed tym nie ma ucieczki. Myślisz, że gdzieś się ukryjesz, ale nie ma ukrycia. I piwnice. Niektórzy mieli piwnice i przy nalocie wszyscy się tam zbiegali. W naszym domu nie było piwnicy, więc musieliśmy dobiec do sąsiadów. Ale nasz ojciec nie chciał się schować. Mówił, że...