Czy wzajemne poręczenia powodują powstanie przychodu podatkowego

W wydawanych ostatnio interpretacjach dyrektor KIS zmienił zdanie i zaczął uznawać, że udzielanie sobie nawzajem poręczeń przez podatników, np. uczestników cash-poolingu, nie generuje przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń.

Artykuł 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT posługuje się pojęciem „nieodpłatne świadczenia”. Pojęcie to nie jest w żaden sposób zdefiniowane w samej ustawie. Próbując dokonać jego interpretacji, w pierwszym „odruchu” interpretatorzy początkowo odwoływali się do rozumienia tego pojęcia na gruncie prawa cywilnego.

Problem z ekwiwalentnością

Pojęcie świadczenia w przepisach kodeksu cywilnego pojawia się przy definiowaniu przez kodeks pojęcia „zobowiązania”. Zgodnie z art. 353 § 1 oraz § 2 k.c. „[z]obowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu”. W tym znaczeniu pojęcie nieodpłatności jest dosyć wąskie. Istnieje ono o tyle, o ile w ramach stosunku zobowiązaniowego (np. umowy) jedna ze stron spełnia określone świadczenie, a w zamian nie otrzymuje świadczenia wzajemnego, czyli np. zapłaty.

Dlatego właśnie, tj. z uwagi na pojawiające się interpretacje świadczeń nieodpłatnych, nawiązujące do rozumienia tego pojęcia ściśle cywilistycznie, 18 listopada 2002 r. zapadła uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego wydana w składzie siedmiu sędziów (FPS 9/02). W orzeczeniu tym, które zapoczątkowało późniejszą względnie stabilną linię orzeczniczą, NSA podkreślił, że zakres pojęcia nieodpłatnego świadczenia jest znacznie szerszy....