Święty krzyż vs. żelazny krzyż

autor zdjęcia: ULLSTEIN BILD/BE&W

źródło: Rzeczpospolita

Podpisanie konkordatu pomiędzy Watykanem a III Rzeszą, 20 lipca 1933 r. Siedzą od lewej: prałat Ludwig Kaas (polityk katolickiej partii Centrum), wicekanclerz III Rzeszy Franz von Papen, kardynał sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej Eugenio Pacelli (papież Pius XII w latach 1939–1958), szef departamentu Rudolf Buttmann (niemiecki charge d’affaires w Watykanie), Eugen Klee (radca ambasady)

autor zdjęcia: Politisch Wissenschaftlicher Verlag Berlin

źródło: Rzeczpospolita

Pius XI (właśc. Ambrogio Damiano Achille Ratti, 1857–1939), papież w latach 1922–1939

autor zdjęcia: Wilhelm Knarr

źródło: Rzeczpospolita

Kardynał Michael von Faulhaber (1869–1952) – niemiecki duchowny katolicki, arcybiskup Monachium i Fryzyngi

Katoliccy biskupi w Niemczech nie wsparli Hitlera w przejęciu władzy. Ulegli mu, kiedy szykując się do rządów dyktatorskich, ponad ich głowami ubił konkordatowy interes z Watykanem – na czym niemiecki Kościół katolicki wyszedł jak Zabłocki na mydle.

Kościół katolicki w Niemczech dobrze rozpoznał politycznego gangstera. I argusowymi oczami przypatrywał się rosnącym w siłę pod koniec lat 20. XX w. nazistom z hitlerowskiej partii NSDAP. Kiedy Hitler nie sięgnął po władzę na drodze puczu (1923 r.) i poszedł po nią w wyborach, zwiększając swój sukces przy urnie z rachitycznych 2,6 proc. w 1928 r. do 18,3 proc. w roku 1930, a liczbę mandatów z 12 na 107, biskupom zapaliło się czerwone światełko. Tym bardziej że stosunek Hitlera do religii jawił się im od początku jako „ubogi w treści”. Oficjalnie lider populistycznej NSDAP nigdy nie wystąpił z Kościoła katolickiego. I do 1933 r. płacił kościelny podatek. Dopiero kiedy w 1934 r. już jako kanclerz przejął urząd głowy państwa, zapowiedział, że zaprzestaje płacenia podatków na państwo i Kościół. A urząd finansowy w Monachium skreślił go z listy płatników.

Kościół katolicki w niemieckim międzywojniu

Biskupi określali nazistowskie poglądy dotyczące Kościoła, szkoły, religii i rasy jako „wypaczone i fałszywe”, co skłoniło nawet Episkopat do wydania katolikom zakazu wstępowania w szeregi hitlerowskiej partii. W istocie bardzo pragmatycznemu w tym czasie Hitlerowi solą w oku jawiło się upolitycznienie Kościoła. Jego najbardziej polityczne ramię,...