Przerażająca myśl o polskości

źródło: Rzeczpospolita

Rys. Mirosław Owczarek

Podczas dyskusji o Centralnym Porcie Komunikacyjnym wielokrotnie pojawiał się argument sugerujący, że jego budowa jest kolejnym przejawem naszej narodowej megalomanii. A jak wiadomo, nam z jakiegoś względu nie wypada tworzyć tak wielkich projektów. Zostawmy na marginesie to, czy budowa CPK akurat w tym momencie jest czymś godnym pochwały. Zamiast tego lepiej zastanowić się nad tym, dlaczego u wielu rodaków tego rodzaju przedsięwzięcia automatycznie wywołują śmiech i zażenowanie. No bo jak to, w Polsce, na tych peryferiach cywilizowanego świata, ma powstać jakiś wielki transportowy hub?

To, gdzie się znajdujemy, ma ogromne znaczenie. Geografia wcale nie jest tak niewinną nauką, jak mogłoby się wydawać. Za zwykłym stwierdzeniem, że Polska znajduje się w określonym miejscu na mapie, kryje się przecież coś więcej od prostego wskazywania palcem. Odpowiednie miejsce pociąga za sobą stosowny zestaw wartości. Od tego, gdzie się znajdujemy, zależy to, kim jesteśmy oraz jak siebie oceniamy.

Mówiąc inaczej: pojęcia mają moc. Określenia takie jak północ, południe, wschód i zachód nabierają nowego znaczenia, gdy stają się odzwierciedleniem cech naszej cywilizacji. Jednak to, że używamy właśnie takich, a nie innych pojęć, pokazuje jeszcze jedną prawdę. Pozwoliliśmy innym wyznaczyć to, kim jesteśmy. Bo ta specyficzna, wartościująca geografia, nazywana niekiedy geografią filozoficzną, wcale nie...