Carskie zabawy Marsa i Neptuna

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Piotr I pływa na botiku, mal. J. Wojszwienko

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

„Dziadek rosyjskiej floty” (Holender Franz Timmermann objaśnia Piotrowi I konstrukcję łodzi), mal. Grigorij Miasojedow, XIX w.

źródło: AKG

Piotr I daje ogniem sygnał swym okrętom, mal. Iwan Ajwazowski, 1846 r.

autor zdjęcia: Leszek Nabiałek

źródło: Rzeczpospolita

Trzecia wojna północna, 1700 – 1721 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Zdobycie Azowa przez wojska Piotra I w lipcu 1696 r., mal. Robert Kerr Porter, XIX w.

źródło: AKG

Piotr I, mal. Jean Marc Natter, 1717 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

„Predestinacija” – pierwszy rosyjski okręt liniowy zwodowany w 1700 r., rycina, XIX w.

źródło: Bridgeman Art Library

Kompas okrętowy wykonany w warsztatach Admiralicji w Sankt Petersburgu w 1720 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Angielskie astrolabium używane we flocie Piotra I

źródło: Bridgeman Art Library

Na dworze Piotra I, mal. Stanisław Chlebowski, XIX w.

źródło: Bridgeman Art Library

Okręty rosyjskie z czasów Piotra I, mal. Jewgienij Lansere, 1911 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Cornelius Cruys, Norweg, współorganizator i wiceadmirał rosyjskiej floty

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Widok Woroneża za czasów Piotra I, rycina, XIX w.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Rosyjskie okręty pod Azowem, rycina, XIX w.

autor zdjęcia: Marek Szyszko

źródło: Rzeczpospolita

Umundurowanie morskich piechurów składało się z zielonego, długiego do kolan kaftana (szustokoru) z długimi rękawami i obszernymi mankietami, kamizelki, spodni, trzewików i trójrożnego kapelusza filcowego

źródło: Bridgeman Art Library

Rosyjskie poselstwo przybywa do Anglii w 1698 r.,

źródło: Bridgeman Art Library

Piotr I pracuje w angielskiej stoczni Deptford, mal. Daniel Maclise, 1867 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Piotr I przygląda się budowie statku w angielskiej stoczni, rys. Dudley C. Tennant, XX w.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Okładka książki wydanej po rosyjsku w Amsterdamie 1705 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Hrabia Fiodor Golowin, polityk i dyplomata, doradca Piotra I, odpowiedzialny za tworzenie floty

źródło: Bridgeman Art Library

Obrona Twierdzy Nowodźwińskiej przed Szwedami w 1701 r., mal. Michaił Kaniejew, 1954 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Król Szwecji Karol XII na koniu

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Chorągiew rosyjska zdobyta przez Szwedów pod Narwą w 1700 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Relief na cześć zajęcia Narwy przez Rosjan w 1704 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Bitwa Szwedów z Sasami i Rosjanami nad Dźwiną 19 sierpnia 1701 r.

źródło: AKG

Piotr I wjeżdża do odzyskanej Narwy w 1704 r., mal. Aleksander Sauerfeld, 1840 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Budowa nabrzeża w Sankt Petersburgu, mal. Siergiej Efoszkin, 1837 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Piotr I u ujścia Newy, rys. Walentin Sierow, 1907 r.

źródło: Wikipedia

Sankt Petersburg, ryt. J. Homann, 1720 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Bój szwedzkiego okrętu z rosyjską eskadrą, mal. Louis Richarde, XIX w.

źródło: Bridgeman Art Library

Topór, którym Piotr I ociosał pierwszy kamień pod budowę Sankt Petersburga, 16 maja 1703 r.

źródło: Rzeczpospolita

Bitwa morska pod Hanko

źródło: Bridgeman Art Library

Bitwa morska pod Hanko w 1714 r., rycina według rysunku Aleksieja Zubowa, ok. 1720 r.

źródło: Bridgeman Art Library

Rosjanie odpierają szwedzki desant na wyspę Kotlin u ujścia Newy w 1705 r. , mal. Siergiej Babkow, 1952 r.

źródło: Wikipedia

Bitwa u brzegów wyspy Ozylii w 1719 r., mal. Aleksandr Bogolubow, XIX w.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Rosyjski generał-admirał Fiodor Apraksin

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Michaił Golicyn, dowódca floty rosyjskiej w bitwie pod Granhamn

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Bitwa morska pod Granghamn 7 sierpnia 1720 r., mal. Ferdinand Victor Perrot, XIX w.

Piotr I od młodości zdawał sobie sprawę, że silna armia lądowa nie wystarczy, aby uczynić z Rosji coś więcej niż mocarstwo lokalne. Chcąc rozdawać karty nie tylko w Europie Wschodniej, musiał zbudować flotę oraz zdobyć silne przyczółki nad Morzem Azowskim, Czarnym i Bałtykiem

Piotr wysiłkiem samouka potrafił zbudować żaglówkę, ale był bezradny w zakresie konstrukcji jednostek pełnomorskich. Nie miał pojęcia o nawigacji ani tym bardziej o strategii działań morskich. Zresztą jak można było zbudować flotę i wyszkolić dla niej marynarzy, jeśli większość Rosjan na przełomie XVII i XVIII wieku morza na oczy nie widziała. Carowi i jego współpracownikom potrzebne były przyspieszona edukacja oraz pomoc specjalistów z Zachodu.

Wiele wskazuje, że fascynacja nastoletniego Piotra I morzem zaczęła się w 1688 roku, kiedy w podmoskiewskim Izmaiłowie odnalazł i nakazał wyremontować botik, czyli „żaglóweczkę” – łódź wykonaną w Anglii, która należała do jego dziadka Michaiła Romanowa, założyciela carskiej dynastii. Po latach nazwał go dziadkiem rosyjskiej floty. Od tego czasu ćwiczenia z tzw. pociesznymi pułkami (sformowanymi z chłopskich dzieci dla rozrywki młodego cara, wówczas jeszcze współwładcy Rosji u boku brata przyrodniego Iwana V) zaczęły przypominać prawdziwe manewry wojskowe. Piotr określał je zabawami Marsa i Neptuna, gdyż oddziały przeprowadzały kombinowane działania lądowo-wodne. Nad Jauzą, w Izmaiłowie i nad Jeziorem Perejasławskim pocieszne pułki i roty cudzoziemskie prowadzone przez kniazia Fiodora Romodanowskiego, wcielającego się w rolę „generalissimusa Frydrycha”, zawsze brały górę nad starym wojskiem – strzelcami pod dowództwem...