Zdradzeni przez Polskę

źródło: Fotorzepa

∑ Oficerowie i żołnierze armii Ukraińskiej Republiki Ludowej na przedmieściu Tarnopola podczas przygotowań do kampanii kijowskiej. Kwiecień 1920 r.

źródło: „Dziesięciolecie Polski odrodzonej 1918-1928”

∑ Generał Stanisław Bułak-Bałachowicz (w środku, trzyma kindżał) i jego sztab oraz oficerowie Wojska Polskiego. Zdjęcie z marca 1920 r. po przejściu oddziału Bałachowicza pod polskie rozkazy

Podczas wojny z bolszewikami Polacy wcale nie byli osamotnieni. Po naszej stronie krew przelewało kilkadziesiąt tysięcy wschodnich sojuszników

Młody polski ułan w strefie przyfrontowej oddalił się od swojej jednostki. Nagle usłyszał za sobą jezdnych. „Zmartwiał. Zza pagórka wyłoniły się najpierw płaskie, czarne papachy, lufy karabinów wdziane kozacką modłą przez prawe ramię, i już miękkim kłusem wjechali na niego jeźdźcy w czerkieskach, na dobrych wronich bachmatach. Stało się tak nagle, że nie miałby czasu zawrócić ani podnieść do strzału karabinu, ani podnieść rąk do góry. Stał tylko, przykuty, jak stał, a w zdrętwiałym wyrazie twarzy musiało być coś komicznego, bo pierwszy z jeźdźców błysnął zębami w szerokim uśmiechu.

– Zdrastwuj!

Drugi się nie uśmiechnął i minął.

– A ty myślał już, że bolszewiki, co? Ale ten karabin trzyyyyma – żartował pierwszy.

– Tfu! – splunął Karol i jednocześnie wciągnął głęboko powietrze. – Myślałem.

Ze wzgórka zjeżdżał już cały szwadron, dlaczegoś dwójkami. To byli kubańscy Kozacy, o których już wcześniej słyszał, że przeszli na polską stronę".

Scenę taką w „Lewej Wolnej", największej polskiej powieści o roku 1920, umieścił Józef Mackiewicz. Książka ta była osnuta na przeżyciach pisarza, a Kozacy, o których mowa, pochodzili zapewne z Wolnej Dywizji Kozackiej esauła Wadima Jakowlewa. Ta licząca około trzech tysięcy szabel formacja operowała głównie na południowym odcinku frontu, z determinacją zwalczając...