Zielone światło dla Zagłady

źródło: AFP

Fiasko konferencji w Évian rozzuchwaliło nazistów. Efektem był pogrom Żydów podczas nocy kryształowej. Spalono wtedy ponad 200 synagog.

źródło: NAC

W październiku 1938 r. Niemcy wydalili Żydów posiadających polskie obywatelstwo. Najwięcej z nich odesłano do przygranicznego Zbąszynia.

Międzynarodową konferencję w Évian zwołano po to, aby pomóc Żydom prześladowanym w hitlerowskich Niemczech. Skończyło się na pustych deklaracjach i zamkniętych granicach.

6 lipca 1938 r. Évian-les-Bains, niewielki kurort położony nad Jeziorem Genewskim, przeżywał istne oblężenie. Na ulicach panował niespotykany tu na co dzień ruch, francuscy policjanci gorączkowo usiłowali nad nim zapanować, a spóźnieni dziennikarze szukali ostatnich wolnych miejsc w hotelach. Nie było o nie łatwo, ponieważ w Évian rozpoczynała się właśnie międzynarodowa konferencja, na którą przybyli przedstawiciele 32 państw i 39 organizacji prywatnych. Spotkanie relacjonowało blisko 200 dziennikarzy z całego świata. Celem konferencji, zwołanej z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Franklina D. Roosevelta, było rozwiązanie problemu rosnącej liczby uchodźców żydowskich, którzy masowo uciekali przed prześladowaniami, jakie spotykały ich w nazistowskich Niemczech. Miała to być humanitarna odpowiedź cywilizowanego świata na rasistowską politykę III Rzeszy.

W 1938 r. sytuacja, w jakiej znaleźli się niemieccy Żydzi, nie napawała optymizmem. Trzy lata wcześniej uchwalono słynne ustawy norymberskie, które dzieliły społeczeństwo niemieckie pod kątem rasowym. Wyraźnie wskazano w nich, kto jest Aryjczykiem, kto Żydem, a kto mieszańcem (mischlingiem). Żydzi zostali pozbawieni obywatelstwa, ochrony prawnej i własności, nie można było zawierać małżeństw pomiędzy Aryjczykami i nie-Aryjczykami, stosunki intymne...