Odwaga i konformizm

źródło: Rzeczpospolita

Plakat Czesława Bieleckiego „Kardiogram” z 1980 r. Jego reprodukcja wisi w warszawskim Domu Spotkań z Historią.

autor zdjęcia: Henryk Rosiak

źródło: PAP

Huta Warszawa – 1968 r. Wiec poparcia dla antysyjonistycznej polityki partii po zamieszkach marcowych.

Dla pokolenia marcowego, które pamięta strach w oczach przechodniów podnoszących ulotkę z ulicy, sprawy konformizmu i odwagi były najważniejsze. Tworzyły linię podziału.

W marcu 1968 roku byłem studentem drugiego roku architektury. Pasjonowałem się plakatem. Po tym, co wydarzyło się 8 marca na dziedzińcu UW, w kręgu najbliższych szkolnych przyjaciół prowadziliśmy gorączkowe rozmowy w przekonaniu, że musimy coś zrobić.

Pamiętam, że nazajutrz powiedziałem przyjacielowi z harcerstwa:

– Trzeba sobie wyobrazić, że za 24 godziny mogą nas zamknąć.

– Przesadzasz – odpowiedział.

Już wkrótce okazało się, że miałem rację. Pomyliłem się o parę godzin.

Zatrzymano mnie po dokładnej rewizji w mieszkaniu. Przezornie zadbałem wcześniej o to, żeby było „czyste". Zarzut: próba koordynacji działań między Uniwersytetem a Politechniką. Pod naszym domem poprzedniej nocy milicyjny radiowóz zatrzymał moich dwóch kolegów szkolnych. Jeden z nich miał w bucie tekst ulotki, który chcieli mi przekazać od Andrzeja Duracza. Gdy zabierali mnie po kilkugodzinnej rewizji, matka z surową miną szepnęła mi w drzwiach: – Pamiętaj, tylko nic nie mów!

W Pałacu Mostowskich już w pierwszej godzinie przesłuchania zorientowałem się, że moi koledzy się posypali. Zaprzeczałem wszystkiemu i niczego nie wiedziałem. W sprawach politycznych – o czym przekonało się moje pokolenie w dwóch następnych dekadach – twardymi dowodami przestępstwa są przede wszystkim nasze własne zeznania. Materiały dowodowe to tylko drugorzędne rekwizyty....