Następny dzień po końcu świata

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Rzeczpospolita

Wielu lekarzy szczegółowo diagnozuje pacjenta. Zgadzają się, że doświadcza on konkretnych objawów, ale nikt nie chce powiedzieć, jaka jest jego przyszłość. 
Jedni chcieliby poddać demokrację liberalną leczeniu. Drudzy ufają, że jej stan 
się poprawi samoistnie. 
Jeszcze inni twierdzą, 
że kryzys jest najlepszą rzeczą, 
jaka mogła się jej przytrafić.

Ktokolwiek miał w ostatnich latach okazję uczestniczyć w dużych, krajowych lub międzynarodowych debatach na temat stanu polityki europejskiej i globalnej, nieraz usłyszał o kryzysie lub nawet końcu liberalnej demokracji. Paradoksalnie, w świecie pełnym podziałów, a nierzadko wręcz przerysowanych tożsamości i konfliktów plemiennych, trudno znaleźć inne powszechnie opisywane zjawisko społeczne i cywilizacyjne, co do którego zgadza się tak wielu obserwatorów. Koniec albo śmiertelny kryzys demokracji liberalnej jako bezsporny fakt przyjmują przedstawiciele różnych obozów politycznych i tradycji filozoficznych. Fenomenowi temu nadają co prawda zróżnicowane wektory emocjonalne, nie kwestionują jednakże samej obiektywności jego istnienia.

Słysząc o „końcu demokracji liberalnej", z zatroskaniem kiwają głowami przekonani liberałowie, jak również zaprzysięgli konserwatyści. Wizję końca dawnego porządku podzielają ludzie ze Wschodu i Zachodu. Ci, którzy całe swoje dotychczasowe życie spędzili w systemie cechującym się wolnymi wyborami władzy ustawodawczej i wykonawczej, wolnymi mediami, poszanowaniem praw obywatelskich i wolnym rynkiem. Czyli głównymi – przyjmowanymi w politologii oraz refleksji konstytucjonalistów – filarami systemu demokracji liberalnej.

Ale również większość z tych, którym dane było pamiętać rządy totalitarne i...