Niepodległość nieoczywista

źródło: POLONA

|11 listopada 1918 roku przerwane zostały działania wojenne na froncie zachodnim. Dzień ten traktuje się jako symboliczny początek II Rzeczypospolitej, początek odrodzenia utraconej w końcu XVIII stulecia państwowości. Proces ten rozpoczął się jednak znacznie wcześniej – jego etapy wyznaczał i wymarsz kompanii kadrowej, i listopadowy dwucesarski manifest, 
i trzynasty punkt Wilsona, i deklaracja paryska z 3 czerwca 1918 roku, inauguracja warszawskiej rady miejskiej, wielki pochód w stolicy w 125-lecie uchwalenia ustawy majowej, legionowy bój pod Kostiuchnówką, przedarcie się II Brygady przez linię frontu pod Rarańczą... I trwał, gdy po listopadzie budowano, coraz intensywniej, zręby państwowego gmachu. Prof. dr hab. Włodzimierz Suleja

Na proces odradzania się Polski należy spoglądać zarówno z wewnętrznej, jak i zewnętrznej perspektywy. Ten pierwszy wymiar to formowanie się nie tylko centralnego ośrodka władzy państwowej, ale całego szeregu struktur lokalnych – obok Warszawy był zatem i Kraków, i Poznań, i Lwów, ale też Cieszyn czy Przemyśl, a nawet z pozoru egzotyczne inicjatywy, ale ujawniające lokalne, niekoniecznie polskie aspiracje, takie jak łemkowskie republiki w Komańczy i Florynce. O ustrojowym kształcie powracającej na mapę Europy Polski przesądził jednak, o czym warto pamiętać, manifest wydany przez krótkotrwały Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej w Lublinie – kierunek ten potwierdził sterujący państwową nawą po swym powrocie z Magdeburga Józef Piłsudski. Uczynił to przede wszystkim, zarządzając – w realiach powojennych było to działanie niezwykle szybkie –parlamentarne wybory według demokratycznej, pięcioprzymiotnikowej ordynacji. Sejm, zwany zasadnie Ustawodawczym, przygotowując ustawę konstytucyjną, przyjętą ostatecznie w marcu 1921 roku, zamknął tym samym najważniejszy etap w tworzeniu ustrojowej konstrukcji odrodzonego państwa.

Wytyczanie granic

W powojennych realiach najważniejszym było wytyczenie granic. Zdecydował o tym polski żołnierz, walczący zarówno w oddziałach regularnej armii, jak i powstańczych szeregach. Walki zbrojne toczyły się od 1 listopada 1918 roku, od Lwowa...