Sport, zwierciadło świata

źródło: Wikipedia

Lud rzymski można utrzymać w spokoju tylko rozdawnictwem zboża i igrzyskami – pisał cesarz Trajan na przełomie I/II w. n.e. A tak widział igrzyska Jean-Luc Gérôme w dziele „Police verso” z 1872 r.

źródło: AFP

Gdy piłkarz Arsenalu Mesut Özil potępił na Twitterze prześladowania Ujgurów, reakcja chińskich władz była natychmiastowa. Odwołano telewizyjną transmisję meczu Arsenalu, wyczyszczono internet ze wzmianek o Özilu, a sylwetkę piłkarza usunięto z popularnej gry komputerowej

Gdy sport – teoretycznie szkoła uczciwości, piękna oraz fair play – w jawny sposób promuje dziś zachowania niemoralne, cyniczną pogoń za zyskiem i przyczynia się do narastania nierówności społecznych, nie powinny dziwić liczne afery polityczne i gospodarcze. 
Jest on bowiem lustrem, w którym odbija się kształt cywilizacji.

Święte igrzyska olimpijskie – hieroj olympiakoj agones – poprzedzał zawsze miesiąc religijnego pokoju (ekechejria), w trakcie którego zawieszano wojny, nie wykonywano kary śmierci i przerywano procesy sądowe. Owe sportowe zmagania miały bowiem przede wszystkim charakter religijno-etyczny, który symbolizował znicz płonący w świętym gaju Olimpii. Dary ofiarne niesione bogom przez wszystkich, tak widzów, jak i zawodników, oraz składana przez tych ostatnich przysięga uczciwej rywalizacji podkreślała, że celem igrzysk jest helleńskie dążenie do ideału harmonijnego rozwoju ciała oraz ducha i intelektu. Stąd też były one inspiracją dla licznych malarzy, rzeźbiarzy oraz poetów.

Zwycięskie Imperium Romanum przejęło wielowiekową tradycję igrzysk. Jednakże, jako że cyniczną maksymę panem et circenses (chleba i igrzysk), zanotowaną przez Juvenalisa w czasach cezara Trajana, stosowano w Rzymie już od stuleci, to stopniowo traciły one swój religijno-duchowy wymiar. Grecki ideał kalos kaghatos (dobra i piękna) – harmonii między pięknem ciała, ducha i umysłu – uznano za zbyt narcystyczny i oderwany od życia. Igrzyska przestały zatem być inspiracją dla pieśniarzy oraz poetów, a ich słabnący ethos oraz sakralny charakter coraz bardziej zaczął przegrywać z masową rozrywką. A nawet więcej, z czasem owa rozrywka nabrała quasi-religijnego charakteru.

I im bardziej Rzym stawał się synkretycznym...